صفیه ابراهیمی - دانش اموخته کارشناسی ارشد بیوتکنولوزی کشاورزی، مجتمع آموزش عالی شیروان، شیروان، خراسان شمالی، ایران.
فاطمه ذاکر تولایی - استادیار بیوتکنولوژی کشاورزی و عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی
محمد زارع مهرجردی - استادیار بیوتکنولوژی کشاورزی و عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی شیروان
محمود قربانزاده نقاب - دانشیار بیوتکنولوژی کشاورزی و عضو هیات علمی مجتمع آموزش عالی شیروان

هدف: گون Astragalus verus یکی از گونه های خوب برای تولید کتیرا است. این مطالعه با هدف بهینه­سازی کشت سوسپانسیون سلولی در این گیاه انجام شد.  مواد و روش­ها: ابتدا بهینه­سازی کالوس­زایی و سپس بهینه­سازی سوسپانسیون سلولی انجام شد. آزمایش کالوس­زایی در قالب فاکتوریل با ریزنمونه­های ریشه، هیپوکوتیل و کوتیلدون در محیط کشت MS حاوی BAP در ترکیب با 2,4-D و  NAAدر پنج تکرار انجام شد. در آزمایش بهینه سازی سوسپانسیون سلولی، کالوس های حاصل از محیط کشت NAA و 2,4-D در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 16 تیمار هورمونی در سه تکرار بررسی شدند. همچنین کاربرد تیمار های تاریکی، اسیدآسکوربیک، پلی­وینیل­پیرولیدون و کلات­کننده آهن EDTA  جهت کنترل ترکیبات فنولی بررسی شد. نتایج: بیشترین درصد کالوس زایی در محیط کشت 2,4-D از ریزنمونه ریشه با میانگین 67 درصد بدست آمد. بهترین تیمار هورمونی سوسپانسیون سلولی شامل سه میلی گرم در لیتر2,4-D در ترکیب با 5/0 میلی گرم در لیتر Kin با میانگین 277/0 زنده مانی، و 040/0 گرم وزن خشک (در پنج میلی­لیتر) بود. در مطالعه تاثیر مهار کننده های قهوه ای شدن بیشترین وزن خشک از تیمار 100 میلی­گرم در لیتر اسید­اسکوربیک با میانگین 76/0گرم (در پنج میلی­لیتر) بدست آمد که در جلوگیری از قهوه ای شدن بسیار موثر بود. نتیجه­ گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که 2,4-D می­تواند به تنهایی جهت القای کالوس مناسب و در ترکیب با Kin برای تولید سوسپانسون سلولی گون قابل استفاده باشد. همچنین مشخص شد که اسید­اسکوربیک می­تواند به­خوبی فرایند قهوه­ای شدن سلول­های سوسپانسیون سلولی را کنترل نماید. نتایج این مطالعه می تواند جهت تولید درون شیشه­ای کتیرا مورد استفاده قرار گیرد.

Astragalu sverus, اسیداسکوربیک, سوسپانسیون سلولی, قهوه ای شدن