محسن برین
ناصر علی اصغر زاد
میر حسن رسولی صادقیانی

تعادل اکولوژیک جوامع میکروبی خاک، با توجه به نقش حیاتی و محوری آن­ها به عنوان شاخص سلامت اکوسیستم خاک، از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد. بهره گیری از روش های مختلف برای دستیابی به وضعیت جامعه میکروبی خاک وجود دارد. روش­های کشت میکروبی برای این منظور مناسب نیستند، زیرا قسمت اعظم ریزجانداران قادر به رشد در محیط کشت نمی­باشند. روش­های مولکولی و تکنیک­های بر پایه DNA فقط تنوع میکروبی را می­دهند. پس یک روش سریع برای ارزیابی ساختار جامعه میکروبی در خاک استفاده از الگو اسید چرب فسفولیپیدی (PLFA) می­باشد (زیرا بعد از مرگ سلول به سرعت توسط فعالیت آنزیم فسفاتاز تجزیه می­شود). به­علاوه PLFA می­تواند اطلاعات وسیع از تنوع، زیست­توده و وضعیت تغذیه­ای– فیزیولوژیک آن­ها فراهم آورد. PLFAهای مخصوص و معینی مثل نسبت اسید چرب فسفولیپید با موقعیت (ترانس) 16:1ω7t به اسید چرب فسفولیپید با موقعیت (سیس) 16:1ω7c (trance/cis)، نسبت مجموع اسیدهای چرب فسفولیپیدی سیکلوپروپیل (cy17:0 و cy19:0) به مجموع اسیدهای چرب فسفولیپیدی با یک پیوند دوگانه پیشگام  16:1ω7و 18:1ω7) (cy/pre)، نسبت اسیدهای چرب فسفولیپیدی اشباع­شده به غیراشباع با یک پیوند دوگانه (S/M)، نسبت اسیدهای چرب فسفولیپیدی باکتری­های گرم منفی به اسیدهای چرب باکتری­های گرم مثبت (G-/G+) و نسبت اسید چرب فسفولیپیدی قارچ­های ساپروفیت (18:2ω6,9) به اسیدهای چرب نشانگر باکتری­ها (F/B)، قادرند به عنوان شاخص­های وضعیت فیزیولوژیکی یا تغذیه در شرایط مختلف محیطی همچون خاک­های آلوده­شده به فلزات سنگین، تغییرات pH،  تغییرات عمق، خشکی، شوری، مدیریت­های مختلف کشاورزی و شرایط غرقابی، برای ارزیابی جوامع میکروبی خاک به کار می­روند. روش تجزیه PLFA در خاک و تعیین زیست­توده، تنوع میکروبی و وضعیت فیزیولوژیک در اینجا بررسی می­شود

اسیدهای چرب فسفولیپید, تنش های محیطی, ارزیابی محیط, اسیدهای چرب نشانگر, ساختار جوامع میکروبی