نازنین احمدیوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه محقق اردبیلی
جعفر آقازاده - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه محقق اردبیلی

یکی از حوادث شهری که به خاطر پیامدها و تاثیرش بر جنبش های اجتماعی بعدی مورد توجه است، قتل گریبایدوف فرستاده دولت روسیه توسط گروهی از مردم شهر تهران میباشد. در سالهای پایانی سلطنت فتحعلی شاه پس از جنگ های ایران و روسیه عهدنامه ترکمانچای بین طرفین منعقد شد و بحرانی بزرگ برای ایران به حساب می آمد که زمینه ساز بحران های پس ازآن تا روی کار آمدن محمدشاه شد. درواقع ماجرای گریبایدوف یک نمونه بارز از بحران است که آن را میتوان در فاصله کوتاهی از امضای معاهده ترکمانچای یافت. نوشتار حاضر که با روش توصیفی_تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده به دنبال تحلیل یکی از تاثیرات سیاسی عهدنامه ترکمانچای در ایران می باشد اما به دلیل وسعت موضوع تنها بخشی از واکنش مردم نسبت به معاهده ترکمانچای با موضوع قتل گریبایدوف مورد بررسی قرار می گیرد؛ بنابراین هدف اصلی نگارنده بررسی ابعاد مختلف حادثه قتل گریبایدوف و واکنش کشور روسیه و ایران در مقابل آن می باشد. نتیجه به دست آمده از این تحلیل نشانگر آن است که مردم نارضایتی خود را از عهدنامه ترکمانچای در واقعهقتل گریبایدوف نشان دادند. اگرچه این حادثه که یکی از پیامدهای سیاسی این عهدنامه بود، موجبات راه اندازی جنگ سوم میان دولت ایران و روسیه نشد اما به عنوان یکی از پیامدهای بحران ساز عهدنامه ترکمانچای در ایران حائز اهمیت است.

گریبایدوف، عهدنامه ترکمانچای، فتحعلی شاه