قدرت برزگری - استادیار زمین شناسی مهندسی، گروه علوم زمین، دانشگاه تبریز؛
مسعود اسدی نیا - کارشناس ارشد ژئوتکنیک؛ شرکت مهندسی پل و ساختمان الموت

حفاری تونل در مناطق شهری، عبور از مجاورت و یا از زیر سازه های مهم را اجتناب ناپذیر کرده است در حالی که حفاری تونل حتی بصورت مکانیزه نیز در هر شرایط باعث تغییرشکل زمین اطراف و نشستهایی در سطح زمین می گردد و سازه های واقع در مسیر تونل و مجاورت آن را تحت تاثیر قرار میدهد. لذا پیشبینی میزان این تاثیر قبل از وقوع هرگونه آسیب به سازه ها، اهمیت اساسی دارد.اجرای تونل های دوقلوی متروی تبریز با قطر حفاری 6/88 متر بوسیله دو دستگاه ماشین حفار تونل از نوع سپر توازنی (EPB)، با پیشرفت فیزیکی حدود 92 درصد در حال اجراست. عمق تونل از حدود 8 تا 22 متر از سطح زمین قرار داشته و در بخش اعظم مسیر، تراز تونل در زیر سطح آب زیرزمینی قرار دارد. عمق تونل در محدوده زیرگذر لاله، حدود 15/5 متر از سطح زمین قرار داشته و با فاصله حدود 7/5 متر از زیر کف زیرگذر لاله عبور میکند. زمین شناسی مسیر در مقطع روباره و تراز تونل از لایه های ماسهای و ماسه سیلتی و در تراز زیر کف تونل از لایه های ماسه ای و رسی تشکیل شده است.با توجه به گسترش روزافزون استفاده از ماشینهای حفار از نوع سپر توازنی و عبور از مجاورت سازه های مهم، بررسی تاثیر حفاری تونل بر سازه های مجاور از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله تاثیر عبور ماشینهای حفار بر سازه زیرگذر لاله مورد بررسی قرار گرفته است.در این مقاله با انجام تحلیل عددی با استفاده از نرمافزار FLAC3D، میزان نشست حاصل عبور ماشینهای حفار تونل بر سازه زیرگذر چهارراه لاله مورد بررسی قرار گرفته و نتایج بدست آمده با نتایج حاصل از اندازه گیری نشست در حین و بعد از اتمام حفاری تونل مورد مقایسه قرار گرفته است.مقایسه نتایج محاسباتی و برداشتهای انجام یافته پس از عبور ماشین های حفار تونل نشان داد میزان نشتهای محاسباتی بیش از مقادیر اندازه گیری شده میباشد. بیشترین نشت در دیوار خروجی زیرگذر در تونل رفت و برگشت به ترتیب حدود 9 و 8 میلیمتر اندازه گیری گردید در حالیکه مقادیر محاسباتی به ترتیب حدود 14 و 12/6 میلیمتر را نشان میداد.نتایج بدست آمده حاکی از همخوانی نسبتا0 خوب میزان نشستهای اندازه گیری شده با مقادیر تحلیل عددی می باشد. علت اختلاف موجود بین نتایج را میتوان به خطاهای ناشی از روش اندازه گیری نشست و همچنین تاثیر دال بتنی سازه زیرگذر نسبت داد.

تونل، ماشین حفار، متروی تبریز، چهارراه لاله، نشست زمین