رضا سامه - دکتری معماری و عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
سیدمحمدعلی امیراحمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری؛ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

این پژوهش برای پا سخ به این پر سش که چرا مساجد کارکرد مورد انتظار خود را در جامعه کنونی ماندارد سعی دارد تا با بررسی منابع از جمله مسجد پیامبر، به کارکرد های اصیل مسجد در جامعه دست یابدو از این طریق زمینه ای را بر احیاء جایگاه م ساجد در جامعه ی خود فراهم آورد. مردم در جامعه ا سلامی،عامل ا صلی حرکت و پیش برد اهداف جامعه هستند. انگیزه ی آنها برای نقش آفرینی نه کسب منفعت وسود مادی، بلکه اهداف الهی است. این انگیزه توسط رهبر دینی، بوسیله ی تعمیق و ترویج معنویت درجامعه شکل می گیرد. لذا این رابطه و بستر تحقق آن در جامعه اسلامی بسیار حائز اهمیت است. زمانی کهاین بستر نام مسجد را می گیرد، مسجد تبدیل به یکی از مهمترین بناهای جامعه اسلامی می گردد. از این رودر زمان پیامبر اکرم (ص) و همچنین در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) در باور تشیع، مسجد یکی از مهمنرین ساختارهای جامعه به حساب آمده است. ساختار مسجد برای ایفای این نقش را می توان در سه دستهتقسیم بندی نمود. 1. ایجاد رابطه بین امام و امت 2. ایجاد بستر برای فعالیت مردم 3 . تربیت نیروی ترازجامعه ی اسلامی. این سه عملکرد در یک کل به هم پیوسته شجره ی طیبه ی مسجد را تشکیل می دهند.هر یک از این سه کارکرد می تواند در زمینه های مختلف و زمان های گوناگون صورت های متفاوتی بهخود گیرد. به عنوان مثال در تربیت نیروی تراز جامعه، بر مبنای امکانات و ماهیت مسجد، می تواند تربیتعلمای دین و پرورش هنرمند متعهد را صورت هایی از پرورش نیروی تراز جامعه اسلامی دانست.

کارکرد، ماهیت، مسجد، اسلام، مردم