سارا چراغی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
سید مهدی حسینی مطلق - دانشیار، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
محمدرضا قطره سامانی - دانشجوی دکتری، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

نیاز مبرم و بی­پایان به خون انسان­ها به صورت کافی و ایمن از یک طرف و هزینه­های گزاف سیستم­های سلامت از طرفی دیگر، دولت­ها را بر آن داشته تا در جهت بهبود عملکرد سیستم­های سلامت گام بردارند. یکی از کلیدی­ترین بخش­های یک سیستم سلامت زنجیره تامین خون است که سهم قابل توجهی از هزینه­های این سیستم را به خود اختصاص داده است. بنابراین هرگونه پیشرفتی در عملکرد زنجیره تامین خون می­تواند بطور چشمگیری به بهبود کارآیی و صرفه­جویی­ در هزینه­های سیستم­های سلامت بیانجامد. به منظور دستیابی به کارآیی این زنجیره تامین، داشتن برنامه­ریزی مناسب و درخور چالشی است که توجهی بیش از پیش می­طلبد. در این مقاله به ارائه یک مدل دوهدفه برنامه ریزی خطی عدد صحیح مختلط برای طراحی شبکه جمع­آوری، تولید و توزیع خون تحت شرایط عدم قطعیت و طی یک افق برنامه­ریزی چند دوره­ای با لزوم اتخاذ تصمیمات استراتژیک و تاکتیکی پرداخته می­شود. در مساله مورد بررسی، امکان ارسال خون مابین مراکز منطقه­ای خون نیز در نظر گرفته شده است. به منظور حل مدل دوهدفه از روش محدودیت اپسیلون1 و برای مقابله با عدم قطعیت تقاضا، از رویکرد بهینه سازی استوار سبک2 استفاده شده است. سودمندی مدل ارائه شده و همچنین روش حل مورد استفاده، با انجام تعدادی مثال عددی و در ادامه تحلیل حساسیت­های مربوطه نمایش داده شده است. در خاتمه، مجموع هزینه­های شبکه که ترکیبی از هزینه­های نقض محدودیت (در نظر گرفتن استواری شدنی بودن) و هزینه­های تابع هدف است، بر اساس دو رویکرد استوار و رویکرد قطعی، به­ عنوان مبنای مقایسه جوابهای حاصل از حل مدل ارائه شده تحت مجموعه­ای از واقع­نمایی­ها3 اتخاذ شده است و نتایج حاصل بیانگر برتری و غلبه رویکرد استوار بر رویکرد قطعی است.

انتقال عرضی, بهینه سازی استوار, زنجیره تامین خون, سلامت, محدودیت اپسیلون