مسعود لطیفیان - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری کشور

با توجه به اهمیت لایه ازن برای حفظ حیات روی کره زمین و سلامت بشر، جنبش جهانی برای حفاظت از لایه ازن استراتوسفری و تحت حمایت و هدایت برنامه زیست‌محیطی سازمان ملل متحد و در قالب پروتکل مونترال عینیت یافت. به طوریکه تا سال 2002 میلادی بیش از 180 کشور به عضویت آن درآمدند. هدف از این معاهده بین‌المللی در درجه اول محدودسازی و سپس حذف کامل هرگونه تولید یا مصرف مواد مخرب لایه ازن از جمله گاز متیل بروماید توسط کشورهای عضو می‌باشد. اتیلن دی بروماید، اتیلکن اکساید، متیل بروماید و فستوکسین مهمترین ترکیباتی هستند که در گازدهی برای برطرف کردن آلودگی در محصولات خشک از جمله خرما در انبارها استفاده می‌شوند. در میان این ترکیبات بیشترین مصرف مربوط به گاز متیل بروماید می‌باشد. این در حالی است که این گاز قبلاً در بسیاری از کشورهای پیشرفته در برنامه‌های گازدهی حذف شده است و در ایران نیز می‌بایست تا سال 2015 حذف گردد. متیل بروماید به فرمول شیمیایی (CH3Br) تحت فشار مایع بی‌رنگی است که به علت نقطه جوش پایین در شرایط حرارت محیط به گاز تبدیل می‌گردد. گازی است بی‌بو که در غلظت‌های بالا بوی شیرین، نامطبوع و تهوع‌آوری دارد. دامنه اثر وسیع این گاز آنرا به یک ترکیب شیمیایی پر مصرف در بخش کشاورزی تبدیل نموده است. مزایای مختلف کاربرد این گاز شامل داشتن قدرت نفوذ بالا، دامنه اثر بالا و سرعت عمل آن می‌باشد.