امیر طهماسبی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
حامد رفیعی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
سعید یزدانی - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران

با توجه به اهمیت توسعه صادرات غیرنفتی در کشور، توجه به صادرات بخش کشاورزی از اهمیت قابل توجهی برخوردار خواهد بود. در این راستا، این پژوهش به بررسی وضعیت صادرات و مزیت صادراتی ایران در مورد محصول تجاری خرما در طول سالهای 2005-1985 می‌پردازد. به این منظور روند تولید و صادرات خرمای ایران در مقابل رقبا بررسی شده و شاخص‌های مزیت نسبی آشکار شده (RCA) و مزیت نسبی آشکار شده متقارن (RSCA) در مورد آنها محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بیشترین مزیت صادراتی ایران در سال 1993 و کمترین مزیت صادراتی نیز در سال 2003 رخ داده است. هرچند ایران در مقابل کشورهای رقیب از مزیت صادراتی مناسب‌تری برخوردار بوده، اما شاخص RCA، بیانگر آن است که رشد مزیت صادراتی ایران طی دوره‌های مورد بررسی برابر 5/74- درصد بوده که نشان‌دهنده تضعیف موقعیت ایران در بازارهای جهانی بوده است. در این مورد عربستان سعودی با رشد 9/93- درصد، کمترین رشد را داشته است. اما کشورهای امارات متحده عربی، پاکستان و بویژه تونس دارای رشد بسیار مناسبی در شاخص مزیت صادراتی بوده‌اند و رقبای اصلی ایران در بازارهای جهانی بشمار می‌روند. بطوریکه رشد مزیت صادراتی در تونس، امارات و پاکستان به ترتیب برابر 8/1619، 394 و 2/238 برآورد گردید. با توجه به نوسان شاخص‌های مزیت صادراتی، حضور ایران در بازارهای جهانی از ثبات مناسبی برخوردار نبوده و لذا، سیاست‌گذاری‌ها در مورد صادرات خرما و انتخاب بازارهای هدف مناسب به منظور افزایش و ثبات در مزیت صادراتی ایران ضروری خواهد بود.

تولید، صادرات، مزیت صادراتی، بازارهای جهانی، رقبا، خرما