افشین دانه کار - دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
شیرکو جعفری - دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشگاه تهران

مدل تخریب یکی از روش­های ارزیابی آثار محیط زیستی است که به صورت گسترده جهت ارزیابی آثار تجمعی فعالیت­های انسانی به کار می­رود. همچنین از سویی نمایه­های سیمای سرزمین به عنوان ابزارهای کمی­سازی وضعیت سیمای سرزمین، کاربرد گسترده­ای در برنامه­ریزی سیمای سرزمین دارند. یکی از این کاربرد­ها، استفاده نمایه­ها در مدل ارزیابی تخریب سیمای سرزمین است. هدف این پژوهش ارزیابی تخریب سیمای سرزمین در منطقه حفاظت­شده جاجرود است. بدین منظور، برای کمی نمودن نمایه­های سیمای سرزمین از نقشه کاربری/ پوشش منطقه حفاظت­شده جاجرود برای 16 زیرحوزه استفاده شد. برای تهیه نقشه کاربری/ پوشش، ابتدا تصویر ماهواره ای لندست را پیش پردازش نموده و سپس با استفاده از روش هیبرید، تصویر در طبقات مختلف کاربری/پوشش طبقه بندی شد. سپس با توجه به مدل تخریب سیمای سرزمین، درجه آسیب­پذیری بوم­شناختی، تعیین شدت فعالیت­ها و میزان تخریب در سیمای سرزمین محاسبه شد. نتایج این مطالعه نشان می­دهد که زیرحوزه 5 با میزان 31 در منطقه دارای بالاترین عدد تخریب سیمای سرزمین است و زیرحوزه­های 1، 13 و 15 بعد از آن قرار دارند و به ترتیب دارای اعداد 25، 25 و 22 هستند. همچنین زیرحوزه­های 16، 7 و 4 به ترتیب دارای ارزش های 3/5، 3/25 و 3/25 هستند که نشان می­دهد که این زیرحوزه­ها دارای کمترین تکه تکه شدگی می­باشند. نتایج نشان داد که حدود 68% از منطقه مستعد توسعه یا توسعه بیشتر است، فقط 17% از منطقه مستعد حفاظت است. حدود 13% از منطقه نیازمند بازسازی است که نشان دهنده تخریب پوشش طبیعی و تغییر کاربری در منطقه است.

مدل تخریب سیمای سرزمین, آسیب پذیری بوم شناختی, منطقه حفاظت شده جاجرود, نمایه های سیمای سرزمین