وحید کریمیان - دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.
عادل سپهری - استاد گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
حسین بارانی - دانشیار گروه مدیریت مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.

به منظور بررسی دانش بومی گنبو(آنغوزه) از گونه های مهم دارویی_صنعتی مراتع، که از قدیم الایام تاکنون مورد استفاده مردم محلی قرار می گیرد، این تحقیق در منطقه تنگ سرخ که بیشترین تعداد بهره بردار و بیشترین سطح رویشگاه گنبو در استان کهگیلویه و بویراحمد را دارد انجام گرفت. روش اصلی تحقیق مبتنی بر بررسی دانش بومی جوامع محلی به شیوه پژوهش مشارکتی است. از روش های تحقیقات کیفی از جمله مشاهده مستقیم، مصاحبه های آزاد، مصاحبه های عمیق فردی و گروهی و مشارکت منظم در فعالیت مردم محلی استفاده شد. در مصاحبه ها، پرسش ها جهت بررسی اتنواکولوژی، اتنوفارماکولوژی، اگرونومی و سایر مسایل در زمینه اتنوبوتانی گنبو صورت گرفت. بر اساس دانش بومی اندام های مختلف گیاه گنبو دارای استفاده های دارویی، صنعتی و خوراکی است. بیشترین کاربرد و استفاده گنبو مربوط به شیره تولیدی آن است. جوامع محلی معتقدند گنبو گیاهی مقاوم به سرما است و در مناطق مرتفع و زمین های شیبدار حضور بیشتری دارد. در انواع خاک ها و دامنه ها قابلیت رویش دارد، ولی در دامنه های آفتاب گیر و خاک های شنی، نرم و قرمز رنگ، شیره بیشتری تولید می کند. بهترین شیوه کاشت گیاه را بذرپاشی پاییزه می دانند. بر اساس دانش بومی سن گنبو جهت بهره برداری باید بالای 7 سال باشد تا بتوان شیره مناسبی بدست آورد. همچنین نتایج نشان داد بهره برداری گنبو از قدیم الایام از راه های تامین معیشت جوامع محلی است. به طور کلی مشاهده شد دانش بومی از شناخت کافی پیرامون خواص دارویی، زمان رویش، زمان برداشت، اندام قابل استفاده، شرایط مناسب کاشت، داشت و برداشت از گنبو و همچنین یافتن مناطقی که پتانسیل رویش و تولید حداکثر محصول این گیاه را به طور گسترده دارند، برخوردار است.

دانش بومی, گنبو, اتنواکولوژی, اتنوفارماکولوژی, اگرونومی, مراتع تنگ سرخ