فاطمه یاوری - دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه
عباسعلی وفایی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) تهران
ملک محمد فرخزاد - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه
رحیم طاهر - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه

در این پژوهش با بهره­ گیری از نظریه تکامل­ یافته انسجام هلیدی و حسن (1985) در زبان ­شناسی نقش ­گرا، به تحلیل انسجام و پیوستگی در ابیاتی که با رویکرد به واژه­های مکرر در دیوان منوچهری بوده پرداخته ­ایم تا روشن نماییم ابیات این دیوان ارتباط معنایی زنجیره­ های انسجامی را چگونه محقق می ­سازند. بر اساس این نظریه، انسجام روابط میان عناصر سازنده متن است اما صرف دست یافتن به عوامل انسجام در متن، آن متن را منسجم نمی ­کند؛ بلکه پس از نشان دادن این عوامل، بررسی پیوستگی متن مورد نظر بر پایه هماهنگی انسجامی ضروری است. در این پژوهش اثبات شد که ابیات منوچهری از انسجام و پیوستگی بالایی برخوردار است. از کل 456 گره انسجامی این مقاله، در انسجام واژگانی ، از مجموع 4/41% گره به ترتیب: تکرار با بسامد 1/26% ، باهم آیی 4/7% ، تضاد معنایی 2/4% ، هم معنایی 2% و شمول معنایی 1/7% کمترین بسامد واژگانی را به خود اختصاص داده­ اند. در انسجام دستوری نیز به ترتیب: ارجاع شخصی و اشاری 7/21% ، ادات ربط 8/15% ، حذف 9/14% ، ارجاع سنجشی 4% و جانشینی 2/2% به چشم می ­خورند. 

انسجام, پیوستگی, هماهنگی انسجامی, منوچهری