فاطمه سلطانی - دکترای زبان و ادبیات دانشگاه اراک
طاهره میرهاشمی - دکترای زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه اراک

هنجارگریزی معنایی، یکی از شیوه هایی است که شاعران و نویسندگان، با بهره گیری به­جا و هنرمندانه از آن، سطح ادبی آثارشان را ارتقا می بخشند. بیژن نجدی از جمله نویسندگانی است که در ساخت و پرداخت داستان­های خود، تمایل زیادی به استفاده از این شیوه داشته است. از آن­جا که هنجارگریزی معنایی بیشتر خاص شعر است، بهره گیری از آن در آثار منثور، زبان این آثار را شعرگونه می نماید. فرضیه پژوهش حاضر آن است که یکی از مهم ترین عواملی که زبان داستان­های نجدی را از منطق عادی گفتار خارج کرده و آن را به سوی زبان شاعرانه سوق داده، نمود انواع هنجارگریزی معنایی در این داستان­هاست. به منظور اثبات فرضیه پژوهش، انواع هنجارگریزی معنایی در داستان­های نجدی با استفاده از شیوه استقرایی مشخص و پربسامدترین و موثرترین آن­ها از حیث شاعرانه ساختن زبان داستان­های نجدی بررسی شده است. نتیجه پژوهش بیان­گر آن است که از بین انواع ترفندهای ادبی که در چهارچوب هنجارگریزی معنایی قرار دارد تشبیه، تشخیص، مجاز، حس آمیزی، بزرگ نمایی و متناقض نما، بیش­ترین نقش را در شاعرانه ساختن زبان داستان­های نجدی داشته است.

بیژن نجدی, داستان, برجسته سازی, هنجارگریزی معنایی