علی اصغر سلحشور - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه تهران
سامر نظری - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان
مرضیه شعرباف - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان

  هنر هخامنشی، هنری ترکیبی است که در نهایت ظرافت و زیبایی جلوه­گری­ می­کند. یکی از ظریف ترین مصنوعات هنرمندان قلمرو هخامنشی، ظروف فلزی به­ویژه کاسه­ها هستند. کاسه­های هخامنشی یکی از مدارک مهمی است که از مناطق مختلف شاهنشاهی به­دست­­آمده­­است. برخی از این کاسه­ها دارای کتیبه سلطنتی می­باشند که حاکی از اهمیت این­گونه از ظروفدر دربار هخامنشی است. این کاسه ها اطلاعات ارزشمندی در زمینه فلزکاری، شیوه تزئینات، تکنیک­ ساخت، ارتباطات تجاری، اجتماعی، اقتصادی و هنری در اختیار افراد صاحب فن قرار­می­دهد. پژوهش پیش رو سعی بر آن دارد با نگاهی توصیفی- تحلیلی و بهره­گیری از مطالعات کتابخانه­ای و تجزیه و تحلیل نقوش، تزئینات و شکل کاسه­ها، اهمیت و جایگاه کاسه­های فلزی را در جامعه هخامنشی مورد مطالعه قرار­دهد؛ همچنین تلاش می­شود بر اساس مطالعات تطبیقی میان کاسه­ها و پیاله­ها و بررسی حوزه پراکندگی آنها، منشا اقتباس شکلی و تزئینی در ساخت کاسه­های فلزی هخامنشی مشخص و تحلیل­گردد. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از گستردگی کاسه­ها و پیاله­های فلزی هخامنشی به­ویژه نوع زورقی آن، در سرتاسر شاهنشاهی است. وجود آرایه­های گیاهی هم­چون گل نیلوفر، روزت و تزئینات بادامی­شکلی که در سایر هنرهای هخامنشی مانند نقوش برجسته مشاهده­ می­شود، بر کاسه­ها نیز شناسایی­شد. به علاوه تا مدت­ها پس از سقوط هخامنشیان، سنت ساخت کاسه­ها و پیاله­های فلزی به سبک آن­ها در مناطق مختلف رواج داشت.

هخامنشیان, فلزگری, کاسه زورقی, حوزه پراکندگی