آیدین خدایی جوقان - استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خوزستان، ایران
مجید آقاعلیخانی - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مجید غلامحسینی - استادیار، موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
رضا عطایی - استادیار، موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر تیمارهای مختلف حاصلخیزی خاک بر عملکرد و صفات کیفی آفتابگردان (Helianthus annus L.) رقم آذرگل، تحت رژیم های متفاوت آبیاری، در سال های 1391 و 1392 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. سه رژیم آبیاری شامل آبیاری پس از مصرف 30، 50 و 70 درصد رطوبت قابل استفاده در عمق توسعه ریشه، به عنوان عامل اصلی و هشت تیمار کودی شامل تامین کامل نیتروژن گیاه ازطریق کود شیمیایی اوره، کود شیمیایی اوره+کود دامی، زئوکمپوست ورمی کمپوست، زئوپونیکس، زئوکمپوست + ورمی کمپوست، زئوکمپوست + زئوپونیکس، ورمی کمپوست + زئوپونیکس، عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب (آبیاری پس از مصرف 30 درصد رطوبت قابل استفاده) بیشینه عملکرد دانه به عنوان مهم ترین صفت بررسی شده از تیمارهای آلی ترکیبی به دست آمد. در شرایط تنش کم آبی (آبیاری پس از مصرف 50 و 70 درصد رطوبت قابل استفاده) تیمارهای آلی دارای زئولیت بیشتر (زئوکمپوست، زئوپونیکس و زئوکمپوست + زئوپونیکس) عملکرد دانه بهتری را حاصل کردند. در شرایط تنش کم آبی شدید (آبیاری پس از مصرف 70 درصد رطوبت قابل استفاده) تیمارهای آلی دارای زئولیت بیشتر شامل زئوکمپوست، زئوپونیکس و زئوکمپوست + زئوپونیکس در مقایسه با تیمار شیمیایی به ترتیب درصد روغن را 8، 9 و 13 درصد در سال نخست 13، 10 و 12 درصد در سال دوم افزایش دادند. کاربرد تیمارهای کود آلی با افزایش میزان اسیدهای چرب لینولئیک و اولئیک دانه سبب افزایش کیفیت روغن دانه آفتابگردان شد. یافته های این پژوهش نشان داد که با کاربرد ترکیبی کودهای آلی فرآوری شده مانند ورمی کمپوست، زئوکمپوست و زئوپونیکس در زراعت آفتابگردان علاوه بر تولید محصولی سالم با عملکردی قابل قبول، می توان مصرف کودهای شیمیایی را نیز کاهش داد.

تنش کم آبی, زئوپونیکس, زئوکمپوست, نیتروژن, ورمی کمپوست