ملیحه محمدنیا - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری
محمدعلی صارمی نایینی - استادیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

حرکات پوسته زمین یکی از عوامل مهم در شکل دهی زمین منظرهاست. اندازه گیری کمی لندفرم ها اینی امکان را به ژئومورفولوژیست ها می دهد تا با اندازه گیری شاخص های ژئومورفولوژی در لندفرم های مختلف نقش تکتونیک های فعال را در تغییر شکل چشم اندازها بررسی کنند. استفاده از شاخص های مورفومتری برای تعیین و تشخیص تکتونیک فعال دارای اهمیت زیادی می باشد. منطقه مورد مطالعه شامل پنج حوضه در دامنه های جنوبی بینالود می باشد که شاخص سینوسیته جبهه کوهستان، شاخص پهنای دره به عمق آن، شاخص عدم تقارن آبراهه ها در حوضه آبریز، گرادیان رودخانه، شکل حوضه و درجه سینوسیته رودخانه اصلی برای پنج حوضه یاد شده محاسبه و مشخص گردید. بیشترین میزان شاخص سینوسیته جبهه کوهستان مربوط به حوضه دیزباد (3/22)، کمترین میزان شاخص نسبت پهنای دره به عمق آن مربوط به حوضه بار می باشد و لذا از لحاظ فعلیت های تکتونیکی فعال تراز چهار حوضه دیگر می باشد. بیشترین عدم تقارن حوضه و بیشترین گرادیان رودخانه به ترتیب مربوط به حوضه های خرو و طاقان می باشد. همچنین بیشترین کشیدگی حوضه مربوط به حوضه طاقان و بیشترین سینوسیته رودخانه اصلی نیز در حوضه فاروب و طاقان محاسبه گردید. مطالعات نشان داد که حوضه هیا مورد مطالعه دارای حرکات نئوتکتونیکی فعال و پیچ و خم رودخانه کم و حالت خطی دارد، بگونه ای که کمترین میزان سینوسیته مربوط به حوضه دیزباد (1/05) و حوضه فاروب نیز دارای بیشترین مقدار سینوسیته (1/33) می باشد.

تکتونیک فعال، روش های مورفومتری، دامنه های جنوبی بینالود