احسان عباسی جوشقان - دانشجوی رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد
اسماعیل محرابی - دانشجوی رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بجنورد

از جمله اولویت های هر جامعه ای تعلیم و تربیت است. جامعه ای را نمی توان مشاهده کرد که از تربیت به دور باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش استخراج اصول و روش های تربیتی در سیره اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و عملی امام رضا(ع) و انطباق آن با نظریات روان شناسی پرورشی نوین می باشد که به شیوه کتابخانه ای انجام شده است. در این مقاله ابتدا به مفهوم شناسی واژه تربیت پرداختیم، سپس خصوصیات و ویژگی های تعلیم و تربیت اسلامی را به عنوان مهمترین معیار، مورد بررسی قرار داده شد و ضمن بیان این ویژگی ها، به مقایسه نظریات تربیتی در قرن حاضر با تربیت اسلامی پرداختیم. در ادامه بعد از مرور اجمالی زندگانی امام رضا(ع)، با مراجعه به احادیث ایشان، اصول و روش های تربیتی در سیره ایشان را استخراج کردیم و با نظریات روانشناسی پرورشی نوین تطبیق دادیم. در پایان به این نتیجه نایل شدیم که دیدگاه های تربیتی نوین، تنها به برخی جنبه های انسان پرداخته اند و حتی توجهی به بعد روحانی انسان ندارند (از جمله رفتارگرایان) و به دلیل توجه به بعد جسمانی، تربیت الهی در این نظریات به فراموشی سپرده شده است و به همین دلیل، سیره تربیتی پیامبر اکرم (ص) و معصومین (ع) از جمله سیره رضوی(امام رضا(ع))، مرجع کاملی برای رفع چالش های تربیتی موجود است و نظریات روانشناسی بعد از عدم مغایرت با اصول تربیت اسلامی، می توانند به کار برده شوند. همچنین پیشنهاداتی جهت استفاده معلمان و دست اندرکاران تربیتی در کشور، ارائه شده است.

امام رضا(ع)، اصول تربیتی، روانشناسی پرورشی نوین، نظام تربیتی اسلام