شکوه نوابی نژاد - استاد دانشگاه خوارزمی، روانشناس خانواده

معنویت آن دسته از حیات فردی و جمعی است که بیانگر رابطه ای آگاهانه است که فرد در ارتباط با امور متعالی دارد. به بیانی دیگر نحوه ای از مواجهه با جهان هستی است که در فرد برخوردار از معنویت حالت های نفسانی نامطلوب مانند احساس بی هدفی و بی معنایی در زندگی و سرگشتگی و گم گشتگی و اندوه و ناامیدی در مقایسه با افراد دیگر به مراتب کمتر تجربه می شود و احساس رضایت درونی بیشتر است.متخصصان و کارشناسان ادیان و مذاهب معنویت را از مهمترین ابعاد دین می دانند و به این معنا معنویت باطن ادیان است . تحقیقات نیز نشان می دهد بین معنویت و مذهب در رتباط با سلامت روان، رضایت از زندگی و خشنودی همبستگی تام وجود دارد.معنویت دارای جلوه های متعددی در زندگی بشر است. در دنیای معاصر گرایش بشر به دین و معنویت بیش از هر زمانی احساس می شود و اهمیت یافته است و نتایج مطلوب آن به نیازی حیاتی مبدل گردیده است. امروز بیش از هر عصر و زمانی ضرورت و نیاز به معنویت و تعالیم دینی و اخلاقی به عنوان یک نیروی حیات بخش و انقلاب آفرین احساس می شود. عوامل متعددی در این خصوص موثر بوده اند از جمله :• روشن شدن خلاء و آثار منفی سکولاریسم و سایر مکاتب مادی به تنهایی• عدم پاسخ به سوالات اساسی انسان از قبیل هدف و معنای وجودی انسان و چیستی خوب و بد • ناتوانی و محدودیت علم در پاسخ به سوالات اساسی انسان ( ارزش ها، معانی، هدفهای غیر عادی ، خلقت و معنای حیات انسان).• عدم به کارگیری توانمندی های برتر انسان و کشف ناشناخته های وجودی او.زندگی در فضای معنوی، سرشار از شعف ، صداقت ، مراقبت ، توجه و احترام بدون قید و شرط و دوستی و در نهایت احساس آرامش و ارزشمندی است . این ویژگی ها در قالب الگوی تکالیف زندگی با انواع نهادها و نیروهای اساسی زندگی بشر مانند خانواده، جامعه ، دین و مذهب ، آموزش و پرورش ، حکومت، رسانه ها و کار در تعامل جدی است.معنویت و ارزش های اخلاقی و دینی به عنوان قدرتمندترین عامل در نظم و معنابخشی به زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی انسان است.در این مقاله تلاش می شود ضمن ارائه ویژگیهای شخصیتی افراد معنوی ، زمینه ها و فضای پرورش این افراد براساس یافته های تحقیقاتی مورد تحلیل قرار گیرد.