محمد محمدی الوار - دانشجویان کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
امیر سعدالدین - استادیار گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمدرضا محبوبی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
حسین بارانی - استادیار گروه مرتعداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

تحقیق حاضر با هدف شناخت عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان در اجرای عملیات آبخیزداری در حوزه آبخیز چهلچای استان گلستان به اجرا در آمده است . تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی بوده، جامعه آماری شامل کلیه کشاورزان ساکن در حوزه آبخیز چهل چای استان گلستان بودهاند که تعداد 139 نفر به شیوه تصادفی با انتساب متناسب به عنوان نمونه های تحقیق انتخاب شدهاند. ابزار این تحقیق پرسشنامهای بود که از سه بخش خصوصیات فردی، عوامل موثر بر مشارکت مردم در طرحهای آبخیزداری و سناریوهای مدیریتی تشکیل شده بود و اعتبار محتوایی آن با نظرخواهی از متخصصان و کارشناسان آبخیزداری و ترویج کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان تایید شده و سپس اصلاحات لازم بعمل آمده است. قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه توسط یک آزمون مقدماتی بین 30 نفر از کشاورزان و محاسبه آلفای کرونباخ (0/96) مورد تایید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار های R و SPSS انجام شده است. با استفاده از تحلیل عاملی چهار عاملی که بیشترین تاثیر بر میزان مشارکت کشاورزان در طرحهای آبخیزداری داشتند، بدست آمد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد عوامل اقتصادی- ترویجی، اکولوژیکی- مشارکتی، ایمنی و انگیزشی به ترتیب مهم ترین عواملی هستند که حدود 60 درصد عوامل موثر بر میزان مشارکت کشاورزان در طرحهای آبخیزداری را تبیین میکنند. توصیه اقدامات سودمند از لحاظ اقتصادی که در عین حال مخاطرات زیست محیطی به همراه نداشته باشد، توجه به دخالت دادن کشاورزان در مراحل طراحی و اجرای عملیات، توجه به آموزشهای پیشگیری و امداد به کشاورزان هنگام بروز مخاطرات و ارایه مشوقها با هدف تقویت رفتار پذیرش و تداوم کاربرد عملیات آبخیزداری توسط کشاورزان از جمله پیشنهادهای این مطالعه است که میتواند موانع مشارکت کشاورزان در فعالیتهای آبخیزداری را کاهش دهد.

مشارکت، تحلیل عاملی، عملیات آبخیزداری، چهلچای، استان گلستان