حمید درویش نیا - گروه زیست شاسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
صابر صادقی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
حمیدرضا اسماعیلی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

تحقیق حاضر برای اولین بار به مطالعه ریخت شناسی و مولکولی عقربهای کاذب خانواده Atemnidae ساکن غارهای واقع در رشته کوه زاگرس در ایران می پردازد. این خانواده متشکل از دو زیرخانواده Miratemninae و Atemninae است که به ترتیب دارای 6 و 15 جنس میباشند. اکثر محققین علم رده بندی جانوران بر این عقیده هستند که استفاده همزمان از داده های ریخت شناسی و مولکولی در کنار هم نتایج قابل قبولی در این زمینه در بر خواهد داشت. در مطالعه حاضر، برای اولین بار، توالیهای COI عقربهای کاذب خانواده ی Atemnidae ساکن غارهای رشته کوه زاگرس بدست آمد و روابط فیلوژنتیک آنها بازسازی شد. نمونه ها با استفاده قلم موی ظریف، از زیر سنگ، زیر و مابین گوانوی خفاش جمعآوری و در اتانول %96 نگهداری گردیدند. سپس از نمونه ها، اسلاید مناسب تهیه و با استفاده از میکروسکوپ نوری و استریومیکروسکوپ و با بکارگیری منابع معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. جهت مطالعه ی مولکولی، ژن میتوکندریایی COI تکثیر و مورد استفاده قرار گرفت. برای آنالیز داده های مولکولی از نرم افزارهای مختلفی از جمله MEGA، BioEdit، RAxML و MrBayes استفاده شد. در این مطالعه، گونه ی Diplotemnus insolitus از غارهایی در استانهای ایلام، فارس و چهار محال و بختیاری، و گونه ی Atemnus politus از غارهایی در استانهای لرستان و چهارمحال و بختیاری گزارش گردید. برای رسم درختهای فیلوژنتیک، در کنار توالیهای بدست آمده در این مطالعه، از توالی های موجود در بانک ژن نیز استفاده گردید. نتایج مولکولی تایید کننده نتایج ریخت شناسی میباشد. بر اساس این نتایج میتوان اینگونه بیان کرد که تمام نمونه هایی که بر اساس آنالیزهای ریخت شناسی به عنوان Diplptemnus insolitus شناسایی شدند و انتظار میرفت در یک کلاد فیلوژنتیک قرار بگیرند، با به کارگیری توالیهای ژن COI میتوکندریایی نیز به همان صورت در کنار هم و به عنوان گروه خواهری Miratemnus در قاعده درخت فیلوژنتیک بازسازی شده قرار گرفتند. بعلاوه اعضای مربوط به Atemnidae در دو کلاد قرار گرفته اند که یکی از این کلادها گروه خواهری کلاد غیر مونوفایلتیک Chernetidae را تشکیل میدهند.

ریخت شناسی، مطالعه ی مولکولی، غار، زاگرس، ژن COI