مریم شفیعی علویجه - گروه ایرانشناسی، بنیاد ایران شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مهدی رحمتی پور - گروه تولید، دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی، تهران، ایران

در این مقاله تلاش دارد تا با معرفی دو نقش مایه در دو قطعه کاشی نصب شده در خانه موزه مقدم به خوانش تصویری این دو قطعه کاشی بپردازد. با توجه به اینکه کاشیهای یاد شده هیچ یادداشتی مبنی بر اینکه این کاشی ها از کجا به دست آمده، وجود ندارد و اینکه در گذشته نصب کاشیها در کنار یکدیگر بوده است و ارتباطی با یکدیگر داشته اند یا خیر اما مسالهای که در حال حاضر مورد توجه قرار میگیرد ، نصب این دو قطعه کاشی رودر روی یکدیگر است؛ با توجه به نقش هر دو قطعه کاشی میتوان تفسیرهای متعددی ارائه داد. دو قطعه کاشی مورد اشاره حامل ارزشها و پیامهایی هستند که برای درک معنایی این نقوش، نیاز به شناخت عناصر نمادینی دارد که روزگاری زبان کلامی و معنایی مشخص در فرهنگ جامعه داشته است. در این راستا به روش آیکونوگرافی به نوعی از باورهای اسطوره ای و عناصر نمادین، بر اساس مطالعه تاریخی بر روی چندین فرهنگ گوناگون به بازنمایی نقش، تحلیل و مفهوم آن پی برد. همچنین با توجه به اینکه این کاشیها توسط هنرمندی ناشناس طراحی شده است و به احتمال قریب به یقین مربوط به عصر قاجار هستند و در حال حاضر به عنوان تزیینات توسط مرحوم محسن مقدم در خانه موزه مقدم نصب شده است. با استفاده از روش آیکون نگاری در ابتدا به درک معنایی نقش نمادین کاشیها ( کلاغ با بدن انسانی سوار بر اژدهای خشمگین و قطعه دوم نقش یک مبارز یا پهلوان اسب سوار و شکست اژدها) پرداخته میشود.

آیکون نگاری- اسطوره- کلاغ- اژدها- پهلوان اژدها کش