سید محمد باقر حسینی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده ی علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
احمد ثباتی - گروه زراعت و اصلاح نباتات
مصطفی اویسی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده ی علوم و مهندسی کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

به منظور یافتن جایگزینی برای کشت خالص تابستانه ی ذرت علوفه ای (Zea mays)، سیستمهای کشت مخلوط ارزن مرواریدی (Pennisetum glaucum): سویا (Glycine max) (P:G) و ذرت: سویا (Z:G) و آرایشهای کشت جایگزینی (XXG، XXGG و XGG) و افزایشی (X%100G%25، X%100G%50 و X%83G%67) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طی سالهای 1391 و 1392 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در کرج بررسی شد (G و X بترتیب: سویا و گیاه غلات شامل ذرت، Z یا ارزن، P). نتایج نشان داد که عملکرد علوفه ی غلات و علوفه ی مخلوط در Z:G از P:G به میزان چشمگیری بیشتر بود. غلات در کشت مخلوط جزء غالب بودند و غالبیت ذرت بیشتر از ارزن بود. سیستم و آرایش کشت مخلوط بر کل نسبت برابری زمین (LER) اثر معنی داری نداشت. بیشترین LER، 1.15 در P%100G%25 سال 1392 و 1.07 در Z%83G%67 سال 1393 بدون احتساب چین دوم ارزن و 1.10 در PGG با داده های مجموع دو چین ارزن در سال 1393 ثبت شد. در X%83G%67، با وجود تراکم 83 درصد غلات نسبت به کشت خالص، LER برای ذرت 0.95 ولی برای ارزن 0.70 بود. در جمع بندی کلی، آرایشهای افزایشی با درصد کمی سویا و یا با کاهش مختصری در سهم غلات، برای نیل به مقادیر بالاتر LER پتانسیل بیشتری داشتند. از این رو کشت مخلوط، بویژه آرایش افزایشی، میتواند جایگزین هایی مناسب برای کشت خالص در تولید علوفه با کیفیت دلخواه و افزایش تنوع در اکوسیستم و همسو با پایداری فراهم نماید.

نسبت برابری زمین جزء, آرایش کشت, جایگزینی, افزایشی