مژگان قلی زاده وزوانی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان
حسین دشتی - استاد، گروه ژنتیک و تولید گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان
روح الله صابری ریسه - دانشیار، گروه گیاه پزشکی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان
محمدرضا بی همتا - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

گندم نان یکی از منابع غذایی با ارزشی است که در معرض بیماری­های زیادی قرار گرفته که موجب کاهش کمیت و کیفیت آن می‎شود. از بیماری­های مهم گندم، پاخوره گندم با عامل Gaeumannomycs graminis var. tritici است، که اغلب در مناطق مرطوب شیوع دارد. هدف از این بررسی، ارزیابی نژادگان (ژنوتیپ)­های گندم نان با سطوح مقاومتی مختلف که از غربالگری گلخانه­ای انتخاب شده بودند، در شرایط مزرعه و بررسی رابطه بین شاخص مقاومت به بیماری و صفات زراعی و عنصرهای کم­مصرف بذر بود. برای این منظور 15 نژادگان در شرایط آلوده به بیماری و بدون آلودگی در مزرعه کشت شدند و صفات: میزان سبزینه (کلروفیل)، کاروتنوئید، سطح برگ پرچم، ارتفاع، شمار سنبلچه در خوشه، طول خوشه، طول دمگل (پدانکل)، وزن صددانه، وزن دانه در خوشه، شمار دانه در خوشه، وزن کل دانه در بوته، وزن کل زیست توده (بیوماس)، شاخص برداشت و میزان عنصرهای کم­مصرف بذر (آهن، منگنز و روی) اندازه­گیری شد. میزان آهن موجود در بذر، در شرایط آلوده افزایش معنی­داری نسبت به شاهد نشان داد. در نهایت نژادگان­های 485، 1528، 501، 8031 و 585 از نظر بیشتر صفات اندازه­گیری شده در مزرعه در شرایط آلوده به بیماری نسبت به دیگر نژادگان­ها برتری داشتند و شدت بیماری اندازه‎گیری شده در گلخانه، با ارتفاع گیاه، وزن دانه در خوشه، سطح برگ پرچم، وزن صددانه و میزان آهن موجود در بذر که در مزرعه در شرایط آلوده به بیماری اندازه­گیری شد، همبستگی منفی و معنی­دار داشت که نشان می‎دهد، می­توان از ارزیابی­های گلخانه‎ای برای گزینش نژادگان­های متحمل به بیماری پاخوره استفاده کرد.

ارزیابی مزرعه ای, پاخوره گندم, ذخایر توارثی گندم نان, مقاومت