ابوذر مرادی - کارشناسی ارشد دانشگاه گنبد کاووس
مرتضی سیدیان - گروه مهندسی آب، دانشگاه گنبد کاووس
مهدی کاهه - دکتری سازه های آبی، کارشناس ارشد وزارت نیرو
علی حشمت پور - استادیار دانشگاه گنبد کاووس

همه ساله رودخانه ها در اثر جریان های سیلابی فرسایش یافته و موجب تخریب پل ها و زمین های کشاورزی و در برخی موارد منازل مسکونی می شوند. برای کنترل و مدیریت رودخانه ها لازم است رفتار هیدرولیکی آن ها مورد بررسی قرار گیرد تا در مواقع بحرانی تصمیم مناسب اتخاذ شود. یکی از مهم ترین عوامل به هم خوردن تعادل هیدرولیکی رودخانه برداشت بی رویه رسوبات از بستر رودخانه می باشد. این تحقیق به منظور بررسی میزان برداشت رسوبات در رودخانه ی قورچای در بازه 6 کیلومتری رودخانه در محل کارگاه های برداشت شن و ماسه صورت پذیرفت. بدین منظور بازدیدهای میدانی در محدوده مورد نظر انجام شد و اطلاعاتی مانند دبی، رسوب و نقشه1:1000 تهیه شد. پس از ورود اطلاعات به نرم افزار HEC-RAS هیدرولیک و رسوب مدل در بازه زمانی 2015-2005 اجرا گردید. در این رودخانه بهترین پیش­بینی برای انتقال رسوب توسط رابطه یانگ انجام شد. بررسی تغییرات شیب بستر در مقاطع مختلف نشان داد نوسانات شیب در طول 6 کیلومتر مورد مطالعه در سال 2015 نسبت به 2005 کاهش یافته است. همچنین متوسط سرعت نیز در سال 2015 نیز کاهش نشان می­دهد. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان داد میزان فرسایش و رسوبگذاری در 5 کیلومتر اول تقریبا در حالت تعادل می­باشد و مصالح در این منطقه قابل برداشت نیست. بهترین منطقه برای برداشت مصالح 720 متر انتهایی رودخانه است که به دلیل شیب و شکل مقطع سرعت جریان کاهش پیدا می­کند و رسوبگذاری با عمق متوسط 90 سانتیمتر صورت می­گیرد. محاسبات نشان داد میزان رسوب قابل برداشت در این رودخانه تقریبا 4/0 میلیون تن در سال است.

ودخانه قور چای, شبیه سازی, مصالح رودخانه, HEC-RAS