زیبا قزلباش - آبیاری و زهکشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مهدی ذاکری نیا - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ابوطالب هزارجریبی - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
امیراحمد دهقانی - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده نظر به اینکه کمبود آب مهمترین تنگنای توسعه کشاورزی پایدار به شمار می آید و  پتانسیل آبی کشور دیگر پاسخگوی نیازهای روبه رشد تقاضای آب بخصوص در بخش کشاورزی نیست، بهینه­­سازی مصرف آب امری ضروری به نظر می­رسد. یکنواختی توزیع آب (CU) یک پارامتر مهم فنی در طراحی سیستم­های آبیاری بارانی می­باشد. با توجه به تنوع گسترده آبپاش­های مورد استفاده در آبیاری بارانی لازم است با تغییرات ساده­ای مانند تغییر فشار سیستم، تغییرات ارتفاع پایه آبپاش، تنظیم فاصله آبپاش­ها روی لوله­های جانبی و همچنین فاصله­ لوله­های جانبی از یکدیگر یکنواختی توزیع آب و عملکرد سیستم آبیاری را بهبود بخشید. دراین پژوهش، مقادیر ضریب یکنواختی توزیع آب برای آبپاش­های مدل  AQ-20 و  KA-6در4 تیمار فشارکارکرد (2، 5/2، 3 و 5/3 اتمسفر)، 16 تیمار فواصل آبپاش­ها (SL×Sm) شامل (9×18، 12×18، 15×18، 18×18، 9×15، 12×15، 15×15، 18×15، 9×12، 12×12، 15×12، 18×12، 9×9، 12×9، 15×9 و 18×9 متر)، 4 تیمار ارتفاع پایه آبپاش (60، 90، 120 و 150 سانتیمتر) و 3 تیمار آرایش آبپاش­ها (مربعی، مستطیلی و مثلثی) در شرایط باد آرام (2-0 متر بر ثانیه) در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان اندازه­گیری شد. جهت تخمین CU هر آبپاش از مدل M5 درخت تصمیم استفاده شد و نتایج حاصل با روشK – نزدیکترین همسایگی مورد مقایسه قرار گرفت. با مقایسه آماری نتایج محاسباتی، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) برای روش­های M5 و  K-NN در آبپاش AQ-20  برابر 0681/0  و 0562/0 و در آبپاش KA-6  نیز به ترتیب برابر 086/0 و 0716/0 به­دست آمد که این امر بیانگر دقت مناسب هر دو روش در مدل­سازی است. از آنجایی که مدل M5 قادر به ارائه روابطی صریح برای تخمین ضریب یکنواختی است، جنبه کاربردی بیشتری دارد.

واژه های کلیدی: آبیاری بارانی, توزیع آب, ضریب یکنواختی, روشK – نزدیکترین همسایگی, مدل درخت تصمیم . M5