نرجس بانو صبوری - استادیار زبانشناسی دانشگاه پیام نور
آسیه ذبیح نیا عمران - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

عضو دل به جهت جایگاه مرکزی خود در بدن انسان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. بررسی مفهوم­سازی­هایی که در زبان فارسی در خصوص اعضای بدن انجام شده، نشان می­دهند که عضو دل بیش از هر عضو دیگری در این مفهوم­پردازی­ها دخیل بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط مفهوم­سازی­های عضو دل با دیگر اعضای بدن در غزلیات حسن دهلوی بر اساس نظریه معاصر استعاره یا استعاره مفهومی است. این بررسی به شیوه توصیفی- تحلیلی و بر اساس مفاهیم نظریه معاصر استعاره انجام پذیرفته است. کلیاتی در خصوص استعاره سنتی و نیز مفهومی و بررسی برخی بیت­های مشتمل بر ارتباط دل با دیگر اندام­های بدن در غزلیات حسن دهلوی بر پایه نظریه استعاره مفهومی بخش­های اصلی این پژوهش را تشکیل می­دهند. یافته­های این پژوهش بر این تاکید دارند که نظریه معاصر استعاره ابزار مناسبی برای تبیین پیوند استعاری دل با دیگر اعضای بدن در غزلیات حسن دهلوی است. بررسی استعاره­های موجود نشان از آن دارد که دهلوی برای بیان پیوند دل با دیگر اعضاء، از انواع استعاره­های هستی­شناختی بهره برده و استعاره­های عضو بدن شیء/ ماده است ، عضو بدن انسان است و عضو بدن ظرف است در این مفهوم­سازی­ها نقش اساسی داشته­اند.

نظریه معاصر استعاره, دل, اعضای بدن, غزلیات حسن دهلوی