علی محمد موذنی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

حزین لاهیجی از شاعران و علمای برجسته سده دوازدهم هجری است که بیشتر ایام خود را در هند گذرانیده است. وی تقریبا به همه موضوعات علمی عصر خود تسلط داشته و درباره آنها دست به نگارش زده است. وی با اینکه شاعری را به عنوان هنر اول خود محسوب نمی کند و مقام علمی او فراتر از شاعری او است، صاحب اشعار فراوانی در قالب های گوناگون: غزل؛ قصیده؛ قطعه؛ ترکیب بند؛ رباعی و مثنوی است. برجستگی و امتیاز وی در زمینه شاعری، بیشتر در غزل های اوست. حزین چهل قصیده دارد که اغلب محتوای آنها را، توحید، نعت حضرت رسول(ص)، مدح و منقبت حضرت علی (ع) و پیشوایان دین تشکیل می دهد. منقبت حضرت علی(ع) پربسامدترین قصاید اوست. وی در قصاید خود به ترتیب از انوری، خاقانی، سنایی، سعدی و ناصرخسرو استقبال کرده و با همان وزن و قافیه و ردیف و با پاره ای کلمات و مضامین مشترک اشعار خود را سروده است. ارادت او به پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) و سایر ائمه (علیهم السلام)، باعث شده است تا در مقابل مداحان متملق مثل انوری به معارضه برخیزد و با ذکر نام آنها اشعارشان را سحر،  و مدایحشان را دروغین جلوه دهد و در برابر آنها، اشعار خود را سحر حلال و بیان صدق معرفی نماید. این مقاله با روش کتابخانه ای و به شیوه ی تحلیل محتوای قصاید  به بررسی این موضوع و انطباق قصاید حزین با شاعران یاد شده می پردازد .

حزین لاهیجی, انوری, خاقانی, سنایی, سعدی, ناصرخسرو, مضمون, قافیه, ردیف