الهام سالاری - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
جواد کریمی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حسین صادقی نامقی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
مجید فصیحی هرندی - گروه انگل شناسی، مرکز تحقیقات کیست هیداتید، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان, ایران

مطالعه حاضر به منظور بررسی پتانسیل بیمارگری جدایه ی بومی K29 Acrobeloides maximus، از نماتود های بیمارگر حشرات از استان کرمان، علیه لارو های کرم خراط Zeuzera pyrina L. (Lepidoptera: Cossidae)، مخربترین آفت درختان گردو در ایران، انجام شد. اهداف اصلی این مطالعه شامل ارزیابی بیمارگری درون تشتک پتری و شاخه، بررسی رابطه بین اندازه بدن میزبان و حساسیت به نماتود و همچنین توانایی تولید مثل و نفوذ نماتود به بدن آفت می شدند. ارزیابی بیمارگری در غلظت های 5، 10، 20، 50 و 100 لارو عفونت زا به ازای هر لارو آفت در شرایط آزمایشگاه انجام گرفت. میزان LC50 محاسبه شده پس از 72 ساعت 12.1 IJs larva-1 محاسبه شد. در آزمایش های شاخه نیز این نماتود بیش از 65 درصد تلفات روی لارو ها ایجاد و تشریح اجساد لارو ها آلودگی نماتودی را در آن ها تایید نمود. بررسی رابطه بین اندازه بدن لارو های Z. pyrina و حساسیت آن ها به نماتود نشان داد که میزان تلفات ایجاد شده در لارو های بزرگتر پس از قرار گرفتن در معرض این بیمارگر بیشتر بود. جدایه ی K29، نفوذ و تولید مثل موفقیت آمیزی در بدن لارو های خراط و Galleria mellonella داشتند. بیشترین میزان تولید مثل در غلظت 20 لارو عفونت زا در لارو های Z. pyrina (30560.5±559.3 IJs) محاسبه شد. نتایج بیانگر آنست که جدایه ی بومی K29، قادر به بیمارگری و تکثیر در لارو های کرم خراط است. بنابراین می توان این نماتود بیمارگر را در برنامه های مدیریت تلفیقی کرم خراط مورد توجه قرار داد. لیکن هنوز مطالعات بیشتری در خصوص چگونگی ردیابی لارو های تیمار شده با این بیمارگر در تنه های تنومند درختان گردو لازم است.

پاتولوژی حشرات, نماتود بیمارگر حشرات, Zeuzera pyrina