احمد امیری خراسانی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
عنایت الله شریف پور - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
علیرضا کاشانی - دانشجوی دکتری استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

گذشتگان ما به موضوع ادبیات­تعلیمی، بویژه اخلاق اهمیت­خاصی می­دادند، علمی­که موضوع­ اصلی و کلان آن، نیکی و بدی یا خیر ­و شر است و به رفتارهای افراد در ­مقابل­هم می­پردازد. هدف­ غایی علم­اخلاق، هدایت انسان­ها به سمت نیکی و زیبایی­هاست و قصد ­دارد آنها را برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی، راهنمایی و آماده­کند، که این موضوع در متون نظم و نثر ادب­فارسی هم کاملا جلوه­گراست. ازجمله دانشمندانی که به این­امر توجه ­ویژه داشته و دو­کتاب هم با این­موضوع به نام­های اخلاق­ناصری و اخلاق­محتشمی تالیف کرده ­است، خواجه نصیرالدین­توسی است. قرن­ها پس از نگارش این کتاب محققان دیگری نیز ترغیب شدند تا با تاثیرپذیری و طبق شیوه ­او به خلق آثار جدیدی بپردازند. یکی از این آثار که در زمینه تدبیر منزل نگاشته شده­است، کتاب اخلاق­جلالی نوشته جلال الدین­دوانی از ­علما و حکمای قرن نهم قمری است که در واقع بازنویسی رساله خواجه­نصیر است و عمده تغییرات ایجاد­شده در­آن، پررنگ شدن صبغه­ دینی نسبت به نگاه­فلسفی خواجه­نصیر، تغییر سبک نگارش کتاب و ساده­تر شدن آن، تلخیص­کتاب، اضافه­کردن آیات و احادیث و اشعار و امثال عربی و...، است. هدف این مقاله، بررسی بحث تدبیرمنزل در این دو کتاب است.  

نثر­فارسی, خواجه ­نصیرالدین­­ توسی, علامه ­­­جلال­­ الدین­ دوانی, تدبیر منزل, اخلاق­ ناصری, اخلاق­ جلالی