محمد بهنام فر - عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند
علیرضا باغبان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

آیه 172 سوره اعراف را برخی عارفان مسلمان با اعیان ثابته، که از اصطلاحات نظام فکری ابن عربی است، درپیوندیافته اند. این پژوهش بر آن است تا پاسخی برای این پرسش بجوید که مولانا آن گاه که در مثنوی به آیه الست استناد می­کند، چه پیوندهای معنایی میان این آیه و اعیان ثابته ردیابی و رصد کرده­است بنابراین ضمن تعریف اعیان ثابته و برخی موضوعات فرعی وابسته بدان، بیت­هایی از مثنوی مولانا که  پیوندهای معنایی آیه الست با اعیان ثابته را دربردارد، به شیوه تحلیلی بررسی شده است. این بررسی نشان می دهد که بخشی از کاربردهای آیه الست در مثنوی مولانا، مفاهیم محوری مشترک میان میثاق الست و اعیان ثابته را دربردارد. در این کاربردها به علم ازلی خداوند و ثبوت علمی موجودات اشاره شده و شهود اعیان ثابته به انبیا و اولیا نسبت داده شده است. نمونه هایی از طرح هم زمانی الست و اعیان ثابته و همانندی موضوعات سرالقدر و سابقه ازلی را هم در این کاربردها می توان یافت.

مثنوی مولوی, الست, اعیان ثابته, پیوندمعنایی