سپهر صدیقی نژاد - دانشجوی دکترای زبان شناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سید فرید خلیفه لو - استادیار زبان شناسی همگانی دانشگاه سیستان و بلوچستان

  رودباری وابسته به گروه گویش­های بشکردی و از اعضای کمتر شناخته­شده خانواده زبان های ایرانی جنوب غربی­است که گونه های آن با چند مختصه واکه ای و همخوانی منحصربه فرد واجگانی در جنوب استان کرمان رواج دارند؛ مختصاتی که تاکنون مورد پژوهش دقیق زبان­شناختی واقع نگردیده­اند و مطالعه علمی آنها برپایه اصول پذیرفته زبان­شناسی نوین ضرورتی بسیار بدیهی دارد. گفتنی­است برخی از این مختصات، بازمانده مختصات واجی فارسی میانه و پاره­ای دیگر نتیجه وقوع تحول در واجگان فارسی میانه به شیوه­ای خاص در این گویش­اند. البته پژوهش حاضر می­کوشد بر پایه تحلیل پیکره زبانی حاصل از کار میدانی و ضبط گفتار آزاد گویشوران بی­سواد و سالخورده گونه رایج در شهرستان قلعه گنج، پنج مورد از آن مختصات واجی بارز را از منظر زبان­شناسی همزمانی بررسی و معرفی نماید. به بیان دقیق تر، این پژوهش سعی دارد با به­کارگیری آزمون جفت­های کمینه مطلق ارزش واجی پنج آوای خاص واجگان این گویش را بیازماید که عبارتند از: واکه­های مرکب فرودین [ɪə] و [ʊə]، همخوان روان تک­زنشی [ɾ]، و همخوان های لبی­شده [gw] و [xw] در آغازه هجا. یافته­های پژوهش نشان می دهد تمامی آواهای مزبور در واجگان گویش رودباری تمایزدهنده معنا و لذا دارای پایگاه و ارزش واجی­اند، اما میزان تقابل واجی آنها یکسان نیست؛ یعنی از حیث میزان تقابل واجی، آنها در امتداد یک پیوستار عمودی چهارجایگاهی قرار می­گیرند که واکه­های [ɪə] و [ʊə] مشترکا در بالاترین جایگاه و همخوان­های [ɾ]، [gw] و [xw] نیز به ترتیب در جایگاه­های دوم تا چهارم جای می­گیرند.

گویش رودباری, واجگان, واکه مرکب فرودین, همخوان روان, همخوان لبی شده