محمد برهانی - دانش آموخته کارشناسی محیط زیست، دانشگاه زابل
وحید راهداری - عضو هیات علمی دانشگاه زابل، پژوهشکده تالاب هامون

اقلیم عبارت است از تغییرات آب هوای یک منطقه نسبت به رفتاری که در طول یک افق بلند مدت از اطلاعات مشاهده شده در مقیاس جهانی مهمترین عامل تغییر اب و هوایی گاز های گاخانه ایی که باعث افزایش تدریجی دمای کره زمین شده و یکی از چالش های مهم عصر حاضر و تمامی ابعاد توسعه پایدار را تحت تاثیر قرار داده تغییرات اب و هوایی در عرصه جهانی می باشد که بیشتر به صورت افزایش دما وکاهش بارندگی وافزایش تبخیر و افزایش رطوبت برای بارشهای رگباری از بین رفتن مراتع و کاهش تولیدات کشاورزی و..نمود پیدا کرده که اقلیم های منطقه ایی را هم تحت تاثیر قرار داده و باعث تغییراتی در فصل بارش و میزان ان شده که در این میان شهرستان سرباز هم بدون تاثیر نبوده که عمده بارش ان در فصل سرد صورت می گیرد و در تابستان بیشتر فعالیت مونسون اقیانوس هند می باشد. برای این تحقیق، آمار بارندگی بیست ساله شهرستان سرباز گرد آوری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. شکل 1، میانگین بارندگی در طی دوره بیست ساله منطقه سرباز را نشان می دهد. آمار بارندگی بیست دوساله شهرستان سرباز که از سال1375تا سال1396که نشان دهنده این است که بر اساس سیستم طبقه دومارتن، شهرستان سرباز دارای اقلیم گرم و خشک می باشد. بررسی اطلاعات مربوط به عمق آب زیر زمینی در شهرستان سرباز نشان می دهد که هر چند از سال 1386 روند کلی بارندگی کاهشی می باشد، اما تغییرات بارندگی شهرستان سرباز در این دوره و در مقایسه با بارندگی سال 1375 الی 1386، دارای اختلاف معنی دار در سطح 95 درصد می باشد. با این وجود، عمق آبهای زیرزمینی در این دوره کاهش معنی داری پیدا کرده است. همین مسئله نشان دهنده نحوه مصرف آبهای زیرزمینی در طی این دو دوره می باشد. توسعه اراضی کشاورزی و زیرکشت بردن مراتع و سپس رها شدن آنها به دلیل کاهش پیدا کردن آبهای زیرزمینی باعث شده تا بسیاری از اراضی زیرکشت رفته رها شوند. بخصوص طی سال های 1375تا 1386 که بارندگی بطور قابل توجهی تا 95 درصد کاهش بارندگی وبه تبع افزایش استخراج آب های زیر زمینی شده .که موجب رهاسازی اراضی شخم خورده باعث فرسایش ابی و بادی می شود. به گونه ای که گرد و غبار برخواسته از این نواحی به همراه تخریب مراتع، باعث وقوع پدیده گرد و غبار در شهرستان سرباز با تناوب بیشتر شده است. نتایج این تحقیق نشاان داد، می توان با استفاده از امایش سرزمین ابگیر هایی بزرگ در سطح شهرستان درست کرده و اطراف ابگیرها را درختان بومی خشکی پسند که حداقل اب نیاز دارند درمنطقه کاشته تا سطح استحکاک هوا را با اب به حداقل رسانده و هم باعث کاهش اثرات تابش نور خورشید شده که تبخیر را به حداقل می رساند و از هدر رفت اب جلو گیری کرد و چون بیشتر اب شرب شهرستان در بخش کشاورزی مصرف می شود می توان با اصلاح الکوی کشت و انتقال اب با لوله و از روش های نوین ابیاری مثل ابیاری قطره ای و همچنین از بذرهای اصلاح شده برای کشاورزی استفاده کرد می توان از فرسایش خاک با استفاده پایدار از منابع اب زیر زمینی جلوگیری کرد.

شهرستان سرباز، تغییر اقلیم، آب زیرزمینی، اراضی کشاورزی، فرسایش