محبوبه خراسانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
صبا حسناتی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
فائزه قدمی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان ، اصفهان، ایران.

عرفان و الزامات معنایی و شناختی آن در حوزه معرفت و عمل همواره مورد توجه، استناد و کاربرد بسیاری از عالمان اهل تحقیق بوده است. پژوهش در مبانی عرفانی و معنی شناسی در منابع ادبی و عرفانی زبان فارسی به وفور دیده میشود، اما این تعالیم کمتر به حوزه کاربرد اجتماعی و حیطه های جهانشمول تمدن ساز رسوخ و نفوذ کرده است. در همین حوزه، شناسایی مفهوم فراگیر و عملیاتی آزاداندیشی که در آثار عرفانی و به خصوص در تعلیمات گسترده شمس در قالب مقالات وی به شکل مستقیم و اشاره به زوایا و لوازم آن پرداخته شده، موضوع مورد پژوهش در این مقاله است. روش تحقیق تحلیلی-توصیفی است. با مورد مداقه قرار دادن زوایا و افقهای بینشی شمس تبریزی و در پی آن مولانا در مثنوی، نگارندگان این پژوهش را بر آن داشت که حول رهیافت های نظری عارفان و عالمان این حوزه به اصلاح بینشی و عملکردی مشکلات اجتماعی و فردی در رسیدن به وحدت معنی و عمل با گوشه چشمی به مفاهیم تکثرگرایی و آزاد اندیشی، به تفکر تئوریک بپردازند.

عرفان، شمس تبریزی، آزاداندیشی، تکثر آرا، وحدت نظر، معنی گرایی.