هانیه بیک - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا(س)
شهلا بختیاری - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا(س)
غلامرضا ظریفیان - استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

شناخت جاهلیت و متعلقات جامعه­شناختی آن از حیث ارتباط بسیار نزدیکش با جامعه صدر اسلام، اهمیت و ضرورت دارد. علاوه بر آن، ماهیت و ویژگی­های جاهلیت نشان می­دهد که باید آن ­را نه منحصر به قبل از اسلام، بلکه نقطه مقابل اسلام و هر تحول بنیادی صورت گرفته در جوامع انسانی دانست. از نخستین گام­های مطالعه نسبت یک جامعه با جاهلیت، دریافت معانی، مفاهیم و مقوله­های آن است. در میان منابع موجود در این زمینه، پس از قرآن و احادیث پیامبر(ص)، سخنان علی(ع) اهمیت ویژه­ای دارد. این پژوهش، با رویکردی توصیفی و استفاده از روش نظریه بنیاد ، از طریق رفت و برگشت مداوم میان تفکر استقرایی(ایجاد مفاهیم، مقولات و روابط بین آن­ها) و تفکر قیاسی(آزمون مفاهیم، مقولات و روابط بین آن­ها)، به یافتن معیارهای غالب در سنجش نسبت جامعه با جاهلیت در نهج­البلاغه پرداخته است و ایمان غیرعقلانی را به عنوان مقوله اصلی در این موضوع پیشنهاد می­دهد.

جاهلیت, جامعه, نهج البلاغه, ضعف اعتقادی, روش نظریه بنیاد