زهره امیدی پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه الزهرا
سوسن باستانی - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا
علی رجبلو - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا

  در دوره ی مشروطیت، زنان برای اولین ­بار اقداماتی برای بهبود جایگاه خود در جامعه انجام دادند و نقش آنان در امور اجتماعی و سیاسی نمایان شد. این تجلی در این دوره ویژه بود. در این مقاله نشان می دهیم که چگونه زن در این دوره جلوه­ای خاص یافت و تا چه حد توانست خود را در فضای سیاسی و اجتماعی آن دوره مطرح کند   این تجلی در قالب گفتمان زنانه مطرح می شود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل دیرینه­شناسی فوکو به بررسی آثار و مکتوبات زنان در این دوره پرداخته ایم. هدف این پژوهش، بررسی چگونگی مقاومت زنان در برابر دیدگاه­های مردسالار دوره ی قاجار است. تحلیل دیرینه­شناختی گفتمان زنان نشان می­دهد که آنچه در این دوره توسط زنان مطرح شده، در قالب نقد گزاره­های گفتمان سنتی دوره ی قاجار بوده است. زنان فعال این دوره خواستار دستیابی به حقوق زنان به عنوان نیمی از جامعه بودند. مقاومت زنان به مثابه یک گفتمان، به دنبال تغییر تفکر اجتماعی مردان و زنان است و خرده­گفتمان هایی را نیز در دل خود دارد. این خرده­گفتمان ها درصدد تولید گزاره­هایی هستند که نظم گفتمانی مردسالار را با چالش روبه رو کنند.  

گفتمان, تحلیل گفتمان, دیرینه ­شناسی, مشروطیت, مقاومت, گفتمان زنان