زکیه شریعتمداری - دانشجوی دکتری باغبانی، دانشکده کشاورزی، پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد
محمود شور - دانشیار گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - استاد گروه اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علی تهرانی فر - استاد گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی

 به منظور ارزیابی ویژگی های بنه دختری و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.) در پاسخ به کودهای آلی و شیمیایی آزمایشی طی دو سال زراعی 93-1392 به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان زاوه اجرا شد. فاکتور اول شامل کودآلی در 6 سطح (کود گوسفندی (10 تن در هکتار)، کود گاوی (30 تن در هکتار)، ورمی کمپوست (6 تن در هکتار)، کود مرغی (5 تن در هکتار)، کمپوست زباله شهری (9 تن در هکتار) و شاهد) و فاکتور دوم کود شیمیایی در دو سطح (مصرف کود شیمیایی (نیتروژن و فسفر به ترتیب 100 کیلوگرم در هکتار اوره و 80 کیلوگرم در هکتارسوپر فسفات تریپل) و عدم مصرف کود شیمیایی) بود. صفات مورد بررسی در این پژوهش صفات کمی بنه های دختری در سال کشت و صفات گل در سال دوم کشت بود. شاخص های مورد ارزیابی شامل وزن کل بنه در واحد سطح، متوسط تعداد جوانه ها در هر بنه، قطر بنه و تعداد بنه های دختری به تفکیک در گروه­های وزنی، تعداد گل، وزن­تر گل، وزن­خشک کلاله و خامه در مترمربع و شاخص برداشت کلاله بود. مقایسه میانگین اثرات متقابل تیمارهای موردمطالعه نشان داد که بیشترین و کمترین تعدادکل بنه به ترتیب در تیمار شاهد + مصرف کودشیمیایی (228 بنه در مترمربع) و در تیمار کود مرغی + عدم مصرف کودشیمیایی (177 بنه در مترمربع) می باشد. بیشترین و کمترین وزن­کل بنه (به ترتیب 67/1875 و 27/1623 گرم در مترمربع) و متوسط وزن بنه (به ترتیب 94/10 و 75/7 گرم در مترمربع) و متوسط قطر بنه (به ترتیب 3 و 72/2 سانتی­متر) و متوسط تعداد جوانه (به ترتیب 8 و 33/1 جوانه در هر بنه) به­ترتیب در تیمار کود مرغی + عدم مصرف کود شیمیایی و تیمار شاهد + با مصرف کود شیمیایی به دست آمد. تیمار شاهد + با مصرف کودشیمیایی بیشترین درصد بنه در گروه وزنی کمتر از 4 گرم (64/12 درصد) و 1/4 تا 8 گرم (31/10 درصد) را به خود اختصاص داد. بیشترین درصد بنه در گروه وزنی 1/8 تا 12 گرم (77/16 درصد)، درصد بنه در گروه وزنی 1/12 تا 16 گرم (10/18 درصد) و بیشتر از 1/16 گرم (38/31 درصد) در تیمار کود مرغی + بدون مصرف کودشیمیایی به دست آمد. نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل تیمارهای موردمطالعه برویژگی های گل زعفران نشان­داد بیشترین و کمترین تعداد گل (به­ترتیب 142 و 56 گل در مترمربع)، وزن­تر گل (به ترتیب 20/50 و 60/17 گرم در مترمربع)، وزن خشک خامه (به­ترتیب 405/0 و 169/0 گرم در مترمربع)، وزن خشک کلاله (به­ترتیب 685/0 و 080/0 گرم در مترمربع) و شاخص برداشت کلاله (به ترتیب 0082/0 و 0011/0) درنتیجه مصرف کود مرغی + عدم مصرف کود شیمیایی و تیمار شاهد + مصرف کودشیمیایی حاصل شد. نتایج نشان داد عملکرد گل زعفران در سال دوم تحت تاثیر مستقیم وزن بنه های دختری تولیدشده در سال اول بود. به طورکلی نتایج این آزمایش نشان داد کاربرد کودهای آلی در مقایسه با کود شیمیایی اثر بیشتری بر ویژگی بنه های دختری زعفران و عملکرد زعفران داشت.

تعدادگل, شاخص برداشت کلاله, قطر بنه, وزن تر گل, وزن خشک کلاله