مجتبی مقصودی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
منیره عرب - کارشناس ارشدرشته روابط بین الملل

مطبوعات به عنوان عاملی تاثیر گذار در تحولات سیاسی- اجتماعی جوامع، از طریق تاثیر بر آگاهی ها،نگرش ها و باورهای اعضای جامعه، ایفاگر نقشی تعیین کننده در شکل گیری قدرت اجتماعی به شمار آمده و تعامل سازنده و کارآمدی را با نهادهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سبب می گردند. به بیانی دیگر مطبوعات به دلیل انعکاس و تحلیل و گزارش به روز و مستمر رخدادهای، در ارایه ی تفسیر و تصویری از سیر تحولات جاری در جوامع از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در دوران ناصر الدین شاه، به دلیل شرایط سیاسی حاکم بر جامعه و کشور، از سوی روشنفکران و اصلاح طلبان توجه ویژه ای به مطبوعات، به عنوان ابزاری جدید در ایجاد آگاهی و بیداری مردم و تغییر در مناسبات قدرت شد.در این میان ورود مفاهیم نوظهور چون آزادی، قانون و دموکراسی به ادبیات سیاسی ایران و تعامل، تقابل، بستر سازی و عینیت بخشیدن به آن مفاهیم جدید در قالب قوانین و مقررات حاکم بر کشور از یک سو و خودکامگی و استبداد رو به تزاید و بی اعتنایی ناصر الدین شاه به اصلاحات اساسی و وضع کشور از سویی دیگر، روشنفکران و آزادی خواهان ایران را به مهاجرت واداشت. این امر هسته ی اصلی روزنامه نگاری تبعیدی ایران را در اروپا و آسیا پی ریزی کرده و فصل نوینی را در مطبوعات پیش از مشروطه گشود.در تاریخ مطبوعات در تبعید، سید جمال الدین اسد آبادی از شخصیت های مهم و با نفوذ به شمار می آید و دوری از وطن نتوانست اشتیاق وی را برای اصلاح امور مسلمانان جهان و ایران کاهش دهد. سید جمال با بهره گیری از مطبوعات، با تاکید بر موضوعات و مسایل سیاسی مربوط به شرق به توسعه و پخش افکار آزادی خواهانه و مترقی پرداخته و اتحاد ممالک اسلامی را مطرح سازد.

مطبوعات در تبعید، سید جمال الدین اسد آبادی، عروه الوثقی، قانون