جلیل کریمی - استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه رازی
علی اکبری - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه رازی

مقاله حاضر رمان کلیدر را از منظر گفتمانی تحلیل میکند. ورود ایده های غربی به ایران در کنار سایر ویژگیهای جامعه ایران، به برخوردها و نگرشهای متفاوتی انجامیده که در منابع متعدد به آن پرداخته شده است. از جمله این منابع متون ادبی هستند. هر متن ادبی در زمینه ای اجتماعی خلق میشود و تاثیر وضعیت اجتماعی را در آن میتوان پی گرفت. رمان کلیدر حاوی ویژگیهایی است که به نوعی وضعیت تاریخی و گفتمانهای زمانه خویش را بازنمایی میکند. برای نشان دادن چنین ویژگیهایی از روش تحلیل گفتمان انتقادی به مثابه روش و نظریه پژوهش استفاده شده است. از جمله نتایج این مطالعه این است که کلیدر وضعیت اجتماعی و اقتصادی زمانه روایت شده را به خوبی بازنمایی کرده است. همچنین فضای سیاسی آن دوره و کشمکشهای موجود در بین گفتمانهای متخاصم را نشان داده است؛ سرنوشت حزب توده را روایت کرده؛ و طبقه های اجتماعی دهه بیست و شرایط معیشت و کشمکش آنها با یکدیگر بازنمایی نموده است.

تحلیل گفتمان انتقادی، حزب توده، تاریخ معاصر، طبقات اجتماعی، کلیدر.