آرزو زندی محب - آموزشکده فنی وحرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران

خانه های گذشته ایران دارای مفاهیم اساسی مادی و معنوی نظیر حس تعلق، آرامش، ارتباط با معنویت و پیوند عمیق اجتماعی در جهت ارتقا فرهنگ و پاسخگو به اقلیم منطقه طراحی شده است. هدف اصلی مقاله شناخت شش خانه ایرانی در اقلیمهای متفاوت، شناسایی مولفه های ساختمانی و چگونگی ظهور آنها در خانه ها، عملکرد و ارتباطات فضایی، و ارتباط با طبیعت است. پرسش اول تحقیق چگونه میتوان آسایش ساکنین را با استفاده از تحلیل بناهای مسکونی ساخته شده، افزایش داد و پرسش دوم، ارتباط بین فضاها و نیاز انسان در گذشته به چه صورت است . برای یافت نتایج مطلوب و بیان پاسخ مناسب به سوالهای پژوهش، شناخت خانه ها با روش پیمایشی، مولفه های شهرسازی و معماری خانه ها با روش توصیفی، و روش تحلیلی برای شناخت و مقایسه مولفه ها و ارتباطهای فضایی خانه های گذشته در اقلیمهای متفاوت استفاده شده است. گردآوری اطلاعات با تکنیک کتابخانهای مانند کتابها، مقاله ها، سایتهای اینترنتی، نقشه ها، فیلم ها و عکس های بناها برای شناخت ساختمان های مسکونی قدیم و چگونگی کارکرد بنای ساخته شده در ارتباط با نیاز مصرف کننده است. فضاهای مورد مطالعه 6 خانه ی گذشته، گلشنی و رسولیان یزد، امام جمعه تهران، بروجردی ها و طباطبایی کاشان، و حیدرزاده تبریز است. پیچیدگی سازماندهی و فرم فضاهای خانه های ایرانی نیازمند تحلیل چند جانبه است، اقلیمی، فرهنگی، اجتماعی و روشهای ایجاد آسایش انسان در ابعاد مختلف، قلمروهای انسانی تفکیک و ارتباط فضای نیمه عمومی و عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی بررسی شده، حیاط خانه ها تعریف تفکیک و وحدت فضاها، کنترل نور با توجه به زاویه و میزان تابش خورشید، باعث تنوع و ترکیبات متفاوت و حفظ محرمیت نما شده است. خانه ایرانی موجود زنده که متناسب با اقلیم، فرهنگ و نیاز انسان رشد و توسعه پیدا کرده است، کدهای ارتفاعی متنوع، فرم فضا، دسترسیها و ارتباطات فضایی باعث تفکیک و تنوع فضاهای زیست انسانی و در نتیجه هماهنگی با نیازهای انسانی، حفظ خلوت و قلمرو انسانی نیازهای زیبایی شناسی و خودشکوفایی انسانها ارتقا یافته است.

خانه ی ایرانی، حس تعلق، خانه گلشنی یزد، خانه رسولیان یزد، خانه امام جمعه تهران، خانه بروجردی های کاشان، خانه طباطبایی کاشان، خانه حیدرزاده تبریز