محمدهادی کروبی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه یزد
پیام مصری پور - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه یزد
امیررضا رجالی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه یزد

هندسه در معماری تیموری به عنوان ارکان اصلی و نوعی شاخصه شناخت کالبدی و فراکالبدی این معماری است. یکی از راه های جستجو و کنکاش در این بستر ارزشمند، تفحص و تدقیق در جهان بینی و تفکرات معماران آن دوره است. از برجسته ترین معماران عهد تیموری می توان به قوم الدین شیرازی اشاره کرد کمه مدرسه غیاثیه خرگرد در خواف و مسجد گوهرشاد در مشهد از آثار شاخص او است. به دلیل دقعت و تنوع در نقشه و تزیینات در این پژوهش، مدرسه غیاثیه خرگرد برای جستجو و تحقیق انتخاب گردید. سپس شالوده تفکرات و ایده های قوام الدین شیرازی در این مدرسه مورد پرسش و ارزیابی قرار گرفت. برای تحقق این امر هفت قانون هندسی که بواسطه مطالعات کتابخانه ای حاصل شده است تدوین گردید که عبارتند از: 1- چرخش اشکال هندسی 2- پرهون 3- اهندازه و زوایای پیمون 4- جدایی ناپذیری 5- مراکز نیرومند 6- تناسبات عددی یگانه 7- تکرار متناوب. همچنین عامل زایش نقش در تزیینات و جزئیات و عملکرد و شکل این اثر تحلیل و در نهایت کشف شده است. این پژوهش با استناد بر مطالعات کتابخانه ای با هدف بنیادی و روش توصیفی تحلیلی و مقایسه تطبیقی با رویکرد کیفی انجام گرفته است. تحقیقات به این نتیجه رسید که معمار از هفت مورد بالا جهت زایش نقش در طرح خود استفاده کرده است و همچجنین از تناسبات زرین ایرانی (1/73˜ 3 √) جهت پیمون در شل تزئینات و عملکرد استفاده کرده و باعث انسجام کلی در بنا شده است.

معماری تیموری، قوام الدین شیرازی، غیاثیه خرگرد، زایش نقش، هندسه تیموری