مریم غروی الخوانساری - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

این مقاله در پی تبیین مفاهیمی تحت عنوان مرکز و لبه در هندسه ساختاری اثر معماری است. در این راستا مفهوم مرکز به معنای محدوده اصلی و موضع تجلی ویژگی های شاخص ساختار هندسی و مفهوم لبه به معنای حوزه فرعی مرتبط با مرکز، فراهم کننده سلسله مراتب تجلی مفاهیم جانبی و پشتیبان ساختار هندسی معرفی می گردند. براساس استدلال های تحقیق، تداوم هویتی در مرکز ساختار تجلی بیشتری می یابد و فعالیت های شاخص و اصلی اثر معماری در این حوزه امکان بروز بیشتری دارند. با تحقق سلسله مراتب مرکز لبه، به تدریج ویژگی های وحدت، تشابه و ثبات به تکثر، تنوع و تغییر مبدل می شوند. باید توجه داشت که مرکز و لبه می توانند در طیفی از مفاهیم ذهنی تا عینی به بروز برسند. همچنین تحقق مرکز و لبه در فرایندی طبیعی و خودجوش ملهم از ویژگی های جوهر اثر معماری به بروز می رسد. این فرایند در ساختارهای ارگانیک و همچنین آثار معماری سنتی و کلاسیک، با وضوح بیشتری محقق می گردد. اما آثار معاصر به جهت پیچیدگی های خاص خود، دقت و ظرافت بیشتری در تشخیص حوزه مرکز و لبه می طلبند. از این رو با شناخت دقیق تر و عمیق تر از جوهر و مفهوم اثر معماری، می توان فرایند تحقق مرکز و لبه را تسهیل نمود تا اثر معماری انتظام هویتی قوی تری پیدا کند.

هندسه اثر معماری، مرکز در ساختار، لبه در ساختار