نیکتا میرزایی - کارشناس ارشد تفسیر قرآن مجید دانشگاه علوم قرآنی شهید اشرفی اصفهانی کرمانشاه

سید احمد خان از جمله روشنفکران عصر خود بوده که در شرایط توسعه علمی و صنعتی غرب از یک سو و انحطاط گسترده و ضعف مفرط جوامع اسلامی از سوی دیگر پا به عرصه ی حضور نهاد. او برای نجات مسلمین بر عواملی همچون بازبینی مذهب در شرایط فعلی، یادگیری علوم و فنون غربی تاکید بسیار می ورزید. او در واقع پل اصلی انتقال فکری از عقاید قرون وسطایی به تفکر عصر جدید بود. اما خواسته یا ناخواسته خود نیز در احیای اسلام و انطباق دادن موازین اسلامی با یافته های علمی جدید به بیراهه رفته و بسیاری از مفاهیم اسلامی و قرآن از جمله معجزات پیامبران را انکار نموده و دست به تاویلات ناروایی از قرآن زده است. اعتقاد به نزول قرآن بر قلب پیامبر از روی ناموس فطرت، انکار فرشته وحی، در کنار سایر دیدگاه های او، اندیشه ی نوگرایانه ی دو سویه ای را طرح می نماید که به زعم وی، ساحت جدیدی را پیش روی اندیشمندان فرا نهاده؛ اما آسیب هایی را نیز به همراه دارد بنابراین مهم ترین هدف سید احمد خان در تفسیر قرآن انطباق مطالب قرآن با گسترش علم و تکنولوژی و رنسانس عصر خود بوده است. او در واقع به جای تطبیق علوم زمان خود با محتوای قرآن مرتکب تفسیر به رای شده و صرفا با تکیه بر اندیشه ی خود در این وادی گام نهاده است.

سید احمد خان هندی، تفسیر قرآن، روش تفسیری، تفسیر علمی.