فاطمه تقوی طلب بابلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدرضا طاطیان - استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
رضا تمرتاش - استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

بحران آب سلسله چالش ها و مشکلات ناشی از کمبود آب و استفاده نادرست از منابع آب است. در سال های اخیر نتایج تحقیقات نشان داده است که استفاده از پساب خروجی واحدهای تصفیه ثانویه پساب مانند لجن فعال برای تامین آب آبیاری در بخش کشاورزی بطور موفقیت آمیزی توانسته بخشی از مشکلات کم آبی و معضلات زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی را کاهش دهد. در این مطالعه تاثیر پساب صنعتی بر پارامترهای کیفی علوفه چهار گیاه خلر (Lathyrus sativus L.)، اسپرس (Onobrychis altissima Grossh.)، چچم (Lolium perenne L.) و چاودار (Secale cereale L.) مورد بررسی قرار گرفت. گونه ها تحت تاثیر آبیاری با آب چاه، تصفیه و پساب کارخانه کاغذسازی قرار گرفتند. سپس درصد ماده خشک قابل هضم (DMD)، انرژی متابولیسمی (ME) و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) به عنوان شاخص های کیفیت علوفه اندازه-گیری شدند. با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق مشخص شد که بیش ترین میزان پارامترهای کیفی شامل الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، هضم پذیری و انرژی متابولیسمی به ترتیب نسبت به پساب و پساب تصفیه شده واکنش مثبت نشان داده و افزایش یافته اند. همچنین این شاخص ها در حد مطلوب و یا بالاتر از استاندارد مورد نیاز دام قرار گرفته اند. این امر اگرچه در گونه های مختلف متفاوت بوده، ولی روند آن در همه ی آن ها تقریبا نشان دهنده ی اثرگذاری بیشتر این تیمارها نسبت به آبیاری با آب چاه بوده است. بنابراین، پساب مورد بحث در این مطالعه، در حد استاندارد قرار داشته و علاوه بر اینکه در کشت این گیاهان محدودیتی ایجاد ننموده و توانسته شاخص های کیفی گیاهان را افزایش دهد.

آبیاری، پساب، خلر، چچم، علوفه.