فاطمه تقوی طلب بابلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدرضا طاطیان - استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
رضا تمرتاش - استادیار گروه مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

امروزه استفاده از آب های غیرمتعارف از جمله پساب های شهری، خانگی و کشاورزی با توجه به اقلیم نیمه خشک در کشور و فشارهای شدید وارد شده بر منابع آب تجدیدپذیر مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه تاثیر پساب صنعتی بر رشد چهار گیاه خلر (Lathyrus sativus L.)، اسپرس (Onobrychis altissima Grossh.)، چچم (Lolium perenne L.) و چاودار (Secale cereale L.) مورد بررسی قرار گرفت. گونه ها تحت تاثیر آبیاری با آب چاه، تصفیه و پساب کارخانه کاغذسازی قرار گرفتند. سپس وزن تر و خشک اندام هوایی و ارتفاع گیاه به عنوان بخش عملکردی اندازه گیری شدند. مقایسه میانگین های اثرات متقابل نشان می دهد بیش ترین مقدار وزن تر و خشک اندام های هوایی و وزن تر و خشک ریشه مربوط به تیمار آبیاری شده با پساب است. اثرات ساده نوع گیاه و نوع آب بر ارتفاع معنی دار می باشد. اما اثر متقابل نوع گیاه و آب آبیاری معنی دار نمی باشد. از نتایج تحقیق حاضر می توان این مطالب را برداشت کرد که استفاده از پساب علاوه بر تامین آب مورد نیاز گیاه، اثر منفی بر ارتفاع ساقه اصلی در هر چهار گیاه نداشته است. بیشترین وزن تر اندام های هوایی (47/1 گرم) مربوط به گونه چاودار آبیاری شده با پساب و کمترین آن (12/0 گرم) مربوط به چچم آبیاری شده با آب چاه است. بیشترین وزن خشک اندام های هوایی (225/0 گرم) مربوط به گونه چچم آبیاری شده با آب چاه و کمترین آن (03/0 گرم) مربوط به اسپرس آبیاری شده با آب چاه است. بنابراین، این منابع می تواند نقش تعیین کننده ای را در صرفه جویی در منابع آبی و کاهش مصرف کودهای شیمیایی داشته باشد؛ ضمن اینکه خاک می تواند به عنوان یک فیلتر زیست شیمیایی در کاهش آلاینده ها ایفای نقش نماید.

اسپرس، آبیاری، پساب، خلر، چچم.