جلیل مشیدی - استاد زبان و ادبیات فارسی
فاطمه فیضی - دانشجوی دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه اراک

تصاویر شعری می تواند حالات روحی و شخصیت شاعر را نشان دهد و با کشف تعابیر و تصاویر جدید و معانی تازه و از طریق صور خیال می توان به جهان بینی شاعر پی برد. تشبیه به عنوان مهم ترین عنصر بلاغی میتواند نشانگر خلاقیت و یا مقلد بودن هنرمند باشد. در پژوهش حاضر انواع تشبیه و بسامد آنها در مجموعه اشعار امین پور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که امین پور بیش از 171 یکبار از تشبیه استفاده کرده است و برخلاف برخی از پژوهش های انجام یافته، به جهت بسامد زیاد در استفاده از تشبیهات بدیع و تازه، او را باید شاعری توانا در این عرصه دانست. امینپور بیشترین بهره را از تشبیه بلیغ برده است که حدود 95 مورد (55 درصد) است. کاربرد تشبیه بلیغ هم ایجاز بیشتری را در شعر ایجاد میکند و هم وجه شبه در یک ابهام هنری قرار گرفته و ذهن مخاطب را به فعالیت (برای کشف ادعای همانندی در طرفین تشبیه) برمی انگیرد. بنا به یافته های پژوهش، تشبیه مفصل 19، صریح 16، مضمر 11، جمع 10، تفضیل 7، مجمل 5، مرکب 3، مفروق 3، مشروط 1 و تشبیه تلمیحی 1 بار در مجموعه اشعار امین پور به کار رفته است. برخی از اشعار کوتاه امینپور بر مبنای یک تشبیه استوار شده است که کشف رابطه تازه و هنری میان طرفین تشبیه مخاطب او را به شگفتی وامی دارد، لذا این شیوه بلاغی را نباید در فرایند بررسی بلاغی اشعار او نادیده گرفت و یا کم بسامد تلقی کرد.

قیصر امین پور، انواع تشبیه، بیان، شعر نو