ویدا کاظم پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند.
علی زارعی - استادیار گروه باستانشناسی، دانشگاه بیرجند.
سامان فرزین - استادیار گروه باستانشناسی، دانشگاه بیرجند.

ارگ سه کوهه یکی از بهترین و پابرجاترین بناهای خشتی سیستان از دوره افشاریه و قاجاریه بوده است که در 12 بهمن 1381 به ثبت ملی درآمده است. مرتفع بودن این ارگ نسبت به زمینها و مزارع مجاور سبب تسخیرناپذیری و رعایت اصول پدافند غیرعامل در بنا شده است. این مجموعه از سهبخش5 اصلی شامل: ارگ جنوبی یا قلعه، برج فلکسر و میدان مرکزی تشکیل شده است که هرکدام از این بخشها تزئیناتی دارد؛ برای نمونه ارگ جنوبی دارای تزئینات آجرکاری و نقاشی، برج فلکسر، طاقهای کلیل و جناغی و میدان مرکزی با گچبری تزئین شده است.در این پژوهش با رویکرد رهیافت تاریخی و توصیف و تحلیل فضاها و تزئینات وابسته به معماری سعی شده تا به معرفی این تزئینات پرداخته شود که به عنوان شاخصه های معماری در دوره افشار تا قاجار در تمام مناطق ایران ازجمله شرق دیده شده است. با توجه به اینکه تاکنون پژوهش مستقلی درباره این مجموعه صورت نگرفته است، نگارندگان سعی کرده اند تا با معرفی این بنابه زوایای پنهان معماری دوره افشار تا قاجار سیستان بپردازند.

ارگ سه کوهه، سیستان، افشاریه، قاجار، تزئینات معماری.