نغمه بهبودی - استادیار گروه باستانشناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل.

شناخت جهت مسیر شبکه هیدروگرافی هیرمند در استقرار محوطه های دوران اسلامی سیستان ایران میتواند بررسی وضعیت آنها رادر ارتباط با اهداف مختلف کشاورزی، نظام آبیاری و... بیشتر نمایان کند. بنابراین هدف مقاله حاضر، بررسی وضعیت مکانگزینی محوطههای دوران اسلامی با توجه به شبکه هیدروگرافی هیرمند است. بر این اساس، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی در سطح محدوده دلتاهای شمالی و جنوبی منطقه سیستان است. ازاینرو، با استفاده از نقشه های تاریخی و قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی ) GIS (، دادهها و اطلاعات مرتبط با شبکه های هیدروگرافی و باستانشناسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ضمن آن برای شناخت دقیق، نسبت مکانی تعداد 565 محوطه )قرون 5 و 6 ه.ق تا دوره قاجار( متعلق به دوران اسلامی، با توجه به شبکه هیدروگرافی حوضه های آبیاری منطقه سیستان، طبقه بندی و روند تغییرات زمانی شبکه هیدروگرافی هیرمند بررسی شد. براساس نتایج تحقیق و با توجه به یافته ها، بیشترین تعداد ) 385 ( محوطه دوران اسلامی، درمجموع 142 / 68 درصد در دلتای شمالی سیستان واقع هستند. همچنین بیشترین تراکم و تعداد نسبت مکانی محوطه ها مربوط به قرون 5 و 6 تا 10 ه.ق با شبکه هیدروگرافی هیرمند به ترتیب مربوط به گیردی ) 139 (، قرقری یا ملکی ) 109 ( و نیاتک 88 ( است. در قرون 10 تا 12ه.ق نیز بیشترین تعداد محوطه های اسلامی درحوضه گیردی بوده است.

سیستان ایران، شبکه هیدروگرافی هیرمند، محوطههای دوران اسلامی.