سکینه طهماسبی - کارشناسی ارشد دانشگاه شهرکرد
علیرضا خسروزاده - استادیار دانشگاه شهرکرد
جواد علایی مقدم - استادیار دانشگاه زابل

سفال یکی از مهمترین مواد فرهنگی محوطه های باستانی است که اهمیت آن در مطالعات باستان شناسی بسیار بالا می باشد. سفالگری یکی از صنایعی مهم است که از یک سو در بردارنده ساختار و ویژگی های خاص هر دوره و از سوی دیگر منطبق با سنت بومی هر منطقه است. این مساله بویژه در دوران تاریخی و بالاخص دوران ساسانی به چشم می خورد. با وجود اهمیت فراوان این مساله و تاثیر زیاد آن در گاهنگاری های نسبی بر اساس مقایسه گونه شناختی سفال، متاسفانه تاکنون پژوهشی با هدف بررسی میزان بومی گرایی صنعت سفال دوران ساسانی صورت نگرفته است. از این رو پژوهشی جهت بررسی میزان بومی گرایی صنعت سفالگری دوره ساسانی در دشت اراک به عنوان منطقه ای نمونه طراحی شد. در این پژوهش که مبتنی بر بررسی باستان شناختی است، علاوه بر نمونه برداری به روش گردآوری شاخص ها، در چند مورد از محوطه های ساسانی اقدام به آمار گیری سیستماتیک سفال سطحی جهت مشخص شدن کمیت گونه های مختلف سفال گردید و در نهایت با استفاده از روش مطالعات تطبیقی و گونه شناختی، گونه های محلی و غیر محلی سفال ها با استفاده از نرم افزارهای مختلف آماری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که از مجموع سفال های دوران ساسانی این منطقه تنها 21 درصد از نوع سفال های محلی بودند و 43 درصد آنها از نوع سفال های مناطق پیرامونی و همجوار و 36 درصد باقی مانده قابل مقایسه با مناطق غیر همجوار می باشند. این مساله بیانگر وجود یک صنعت سفالگری سه سطحی در دوران ساسانی است که شامل تولید محلی، تولید منطقه ای و تولید فرامنطقه ای و کلان می شود

دوران ساسانی، حوضه آبریز دریاچه میقان، صنعت سفالگری، تولید محلی، بومی