سونا عسکری امیرهنده - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران
فتانه محمودی - دانشیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران

کاشی و کاشیکاری از آرایه های وابسته به معماری است که ریشه در گذشته هنر ایران دارد و نمایانگر عقاید و باورهای مردمانش در دورهای خاص است. این عقاید و باورها در هر دورهای متاثر از اعصار و تمدن های پیش از خود است و به گونه ای در هنر آن دوره تجلی می یابد. کاشیکاری دوره ایلخانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این دوره هنر کاشیکاری توسعه دوچندان یافت از جمله می توان به تزیین درون بنا علاوه بر نمای بیرونی و ظاهر گردیدن نام سفالگر و تاریخ ساخت آن بر روی کاشی اشاره کرد. فرم رایج در این دوره نیز کاشی های ستارهای شکل است. کاشان، در میان مراکز تولید این نوع کاشی به دلیل اینکه موطن اصلی کاشی سازی است از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کاشی کاشان دارای نقوش گیاهی، انسانی، حیوانی و هندسی است و پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی مضامین گیاهی و انسانی این کاشیها و شناخت روابط بینامتنی آنها بپردازد و به این سوال پاسخ دهد که نقوش گیاهی و انسانی کاشی های ستاره ای دوره ایلخانی کاشان دارای چه روابط بینامتنی با متون قبل از خود هستند روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و تلاش شده که به خوانش مضامین کاشی ها به مثابه متن با رویکرد بینامتنیت بپردازد. در هر دوره ای متفکران حوزه بینامتنیت تلقی مختلفی از آن داشته اند، در این پژوهش به طور خاص از تعبیر بینامتنیت نزد ژنت استفاده شده است. نتایج حاصل نشان میدهد نقوش کاشیهای ستاره ای شکل منطقه کاشان دارای روابط بینامتنی از نوع غیر صریح و پنهان شده و ضمنی با متون پیش از خود هستند. در کاشی هایی که مورد بررسی قرار گرفت تاثیر صریح دیده نمی شود زیرا این نوع از بینامتنیت بیانگر حضور آشکار یک متن در متن دیگر است

بینامتنیت، کاشی ستاره ای شکل، نقوش گیاهی و انسانی، هنر کاشان، هنر دوره ایلخانی