سعیده مرادزاده میرزایی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند
علی زارعی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند

معماری دوره قاجار را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامیده اند. خانه به عنوان یکی از نمادهای هویت ایرانی پاسخی است به نیاز بشر برای یافتن مکانی برای سکونت و احساس آسایش و آرامش. نقش خانه به عنوان عنصری مهم در معماری، جایگاه ویژهای در معماری سنتی ایران با الگوهایی متاثر از عوامل متعددی از جمله اقلیم، فرهنگ و اجتماع انسانی را دارا می باشد. فضای معماری خانه های سنتی ایران متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی است و عناصر تزئینی یکی از عوامل هویت بخش به معماری ایران بوده است که خانه یزدانی با برخورداری از اجزا و ویژگی های مهم معماری و تزئینات وابسته به آن، این بنا را به یک بنای ارزشمند و شاخص در بافت تاریخی سرایان تبدیل کرده است. با توجه به اینکه تا کنون به لحاظ بررسی سبک معماری خانه های تاریخی منطقه، پژوهش مستقل و جامعی صورت نگرفته است، نگارندگان را به بررسی خانه تاریخی یزدانی رهنمون ساخت. پژوهش حاضر از نظر هدف از جمله تحقیقات بنیادی محسوب می شود و به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه ای و همچنین مطالعات میدانی به صورت حضور در محل و مشاهده مستقیم به بررسی و تحلیل کالبد بنا و ویژگی فرهنگی و تاریخی آن خواهیم پرداخت. خانه یزدانی با داشتن فضاهای معماری همچون: سر در ورودی، حیاط، بادگیر، شاه نشین، اتاق نشیمن و مطبخ با مصالح بوم آورد و متناسب با شرایط اقلیمی کویری منطقه به سبک درونگرا ساخته شده است و با تاسی از بافت تاریخی و فرهنگی شهرستان سرایان و با رعایت اصل محرمیت و سلسه مراتب در معماری از الگویی خاص برخوردار می باشد

خانه یزدانی، معماری قاجار، خانه های تاریخی، سرایان