بهاره یونسی - کارشناس ارشد باستان سنجی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
حامد یونسی - دانشجوی دکتری، مرمت آثار تاریخی، دانشگاه هنر تهران

سایت های تاریخی و باستان شناسی یکی از جلوه های بارز تلاش و فعالیت بشر است. در این سایت ها آثار منقول و غیر منقول متنوعی توسط باستان شناسان بدست می آید که می تواند اطلاعات مفیدی در مورد شرایط اجتماعی، اقتصادی، تجارت، رشد فناوری و غیره فراهم سازد. در این بین در حین کاوش اشیا و یا بقایای معماری یافت می شود که حاوی رنگدانه هستند. سفال، کاشی، نقاشی روی سطوح مختلف و دیوارنگاره ها همگی نمونه هایی هستند که اکثر باستان شناسان ، حین کاوش، با آنها سروکار دارند. بنابر این، شناسایی رنگدانه های بکار رفته در آنهاء اطلاعات مفیدی از فن شناسی و ساختار موارد مورد استفاده در آنها در اختیار محقق قرار می دهد. در این پژوهش سعی شده است تا روش های دستگاهی مورد استفاده در شناسایی رنگدانه های مکشوف از سایت های تاریخی مورد بررسی قرار گیرد. هدف از این تحقیق، پاسخگویی به این سوالات بوده است: 1- روش های شناسایی رنگدانه های تاریخی کدامند 2- نحوه نمونه برداری و میزان آن بسته به نوع آنالیز کدامند -3 کدام روش ها برای شناسایی رنگدانه ها مناسب تر و غیر تخریبی است این پژوهش با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و به روش مقایسه داده ها و تحلیلی انجام شده است. طبق نتایج بدست آمده پرکاربردترین روش شناسایی رنگدانه روش پراش پرتو ایکس (XRD)، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به تفرق پرتو ایکس ( SEM - EDX )، طیف سنجی فلوئور سانس اتمی (XRF) و طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR )است

رنگدانه، شناسایی، باستان شناسی، XRD SEM - EDX XRF.